Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi
Plastik ve Rekonstrüktif cerrahi yeniden yapım ve onarım cerrahisi olarak da bilinmektedir. Sonradan ya da doğumda oluşan anormalliklerin giderilmesi, beden biçiminin normal görünmesi için çalışan tıp dalıdır. Örnek vermek gerekirse doğumsal kaynaklı yarık dudak, vasküler kitleler ya da trafik kazalarındaki yüz yaralanmaları gibi problemler bu cerrahi dalın uzmanlık alanı içindedir. Estetik cerrahi ise plastik cerrahinin içindeki bir yan daldır. Vücudun daha güzel görünmesi için yapılan girişimlerdir. Burada ön planda olan dış görünüş sorunlarıdır.
Ancak bu uzmanlık alanı, her zaman estetik sorunlarla ilgilenmez, bazen tıbbi problemlere de çözüm getirebilmektedir. Bu konudaki örneği burun şeklinin düzeltilmesi sonucu kişinin nefes almasının rahatlatılması üzerinden verebiliriz.
Plastik Cerrahi Hakkında Genel Bilgiler
İnsan bedenindeki bazı değişiklikler ister istemez kişinin günlük hayatını olumsuz olarak etkileyebilir. Bu olumsuzluk cildin estetik görünümünü bozabileceği gibi, kişinin ruh sağlığını da bozabilir. Doğuştan gelen estetik ve işlevsellik sorunlarını düzeltmeye yardımcı olan plastik cerrahi, görünümde sonradan ortaya çıkabilen sorunlara da çare olmaktadır. Plastik cerrahi, kişideki bu problemleri düzelterek onların ruhsal açıdan düzelmesine de yardımcı olmaktadır.
Plastik cerrahi, yeniden yaratmaz. Görünümü çeşitli sebeplerle bozulan ya da işlevini kaybeden bir organın yeniden uygun hale getirilmesi için çeşitli cerrahi işlemler yardımıyla onarım yapar. Kısaca plastik cerrahi olarak bilinen bu alanın asıl ismi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi’dir. Yunanca’da geçen ve plastik anlamına gelen “Plastikos” sözcüğü bu tıp dalına adını vermiştir. Şekil verilebilen ve yoğrulabilen anlamındadır.
Plastik Cerrahi Nedir?
Plastik cerrahi nedir sorusu, pek çok kişinin merak ettiği bir konudur. Bu yoğun merakın bir nedeni de televizyonlarda ya da internette sürekli olarak karşılaşılan magazin dünyasının ünlüleri olabilir. Çünkü bu vücut düzeltme yöntemlerini onlar çok kullanıyor ve kullandıklarını da belli ediyorlar. Doğuştan sahip olunan bacağın, kolun ya da vücudunuzun başka herhangi bir yerinde meydana gelen, yanma – çizik - bozulma ve yarık gibi, vücudu deforme eden görünümlerin yok edilerek, kişilerin tekrar normal bir görünüm elde etmesine yardımcı olan bir tıp dalı plastik cerrahidir. Meydana gelen bu görünümler kişinin psikolojini bozabilir. Bunlarla başa çıkmak için başvurulacak en doğru yol plastik cerrahidir. Bu çeşit çözümlerle kişi kendine olan özgüvenini yeniden kazanır.
Plastik Cerrahi Ne Yapar?
Plastik cerrahi vücutta doğuştan ya da sonradan meydana gelen doku-organ ve işlev kayıplarını onaran bölümdür. Meydana gelen bu bozulmalar ya da işlev kayıpları hastaların yaşamını derinden etkileyecektir. Plastik cerrahi ne yapar sorusuna kısaca şu cevabı verebiliriz; eksikleri tamamlayarak zayıflıkları güçlendirmeye ve yoklukları yerine koymaya çalışır. Yeniden yapılandırma ve onarım cerrahisi olarak bilinen plastik cerrahi estetik cerrahi ile karıştırılmamalıdır. Estetik cerrahi bütünüyle kozmetik alanına yönelik cerrahi müdahaleler yapar. Plastik Cerrahi Neye Bakar? Konu hakkında sık sık sorulan bir başka soru plastik cerrahi neye bakar şeklindedir. Yanıt olarak karşımıza şu liste çıkabilir; -Yarık dudak ve yarık damak, -Yüzdeki şekilde bozuklukları, -Doğumsal kitleler, -Burun tümörleri, -Kanser sonrasında meme rekonstrüksiyonu (yeniden yapılandırılma) -Erkekte meme büyümesine karşı çözümler, -Genital organların onarımı, -Kopan genital organların replantasyonu, -El cerrahisi, -Ayak ve ellerdeki şekil bozuklukları, -Deri altında ya da deride oluşan yaralar ve -Yumuşak doku tümörleri gibi konular bu tıp alanının çalışma sahasıdır. Plastik cerrahide esas amaç en az zarar ve en basit yöntemle onarımın yapılmasıdır. Ancak bir doku kaybı da işin içine girmişse bu kez yöntem kaybedilen dokulara en uygun yerlerden doku alınarak nakletme işlemini de kapsayacaktır.
Estetik Cerrahi Nedir?
İnternetteki aramalarda estetik cerrahi nedir sorusunun da sıklıkla geçtiği görülüyor. Estetik cerrahi plastik cerrahi içerisinde yan bir daldır. Vücudu mükemmele ulaştırmak için çeşitli operasyonlar yapan bölümde esas amaç görünümün düzeltilmesi ve daha güzel hale getirilmesidir. Plastik cerrahın aslında bir estetik cerrah olduğu yönündeki doğru olmayan bilgiler internette çok fazladır. Plastik cerrahlar her zaman için estetik cerrahlarla karıştırılır. Estetik cerrahi ile sadece estetik değil, tıbbi problemler de çözülebilir. Örneğin şişman bir kişinin aşırı büyümüş göğüsleri hem cerrahi hem de estetik alanında aynı anda düzeltilebilir. Organların fonksiyon olarak da düzeltmesi böylece konuya dahil olur. Estetik cerrahi operasyonları uzman plastik cerrahlar tarafından yapılır. Diğer branşlardaki hekimlerin estetik cerrahi alanındaki çalışmaları sadece tıbbi değil aynı zamanda etik sorunları da ne yazık ki beraberinde getiriyor. Aynı zamanda hastalarda düzeltmesi zor olan komplikasyonlarlar yaratıyor. Bu çeşit istenmeyen durumlarla karşılaşmamak için hastaların doğru doktora başvurması önemlidir ki bu yazının amaçlarından biri de budur.
Estetik Cerrahi Neye Bakar?
Estetik cerrahi neye bakar sorusunun cevabı şu şekilde verilebilir: -Yüz yenileştirme, -Fonksiyonel ve estetiksel burun düzeltilmesi, -Göz kapağı estetiği, -Karın germe, -Cilt bakımları, -Lazer uygulamaları, -Saç ekimi, -Bacak kontur düzeltmesi, -İmplantlarla kontur düzeltmeleri, -Deri altı ve aşırı deri dokusunun azaltılması için yapılan çeşitli operasyonlar, -Derideki düzensizliklerin giderilmesi, -Kepçe kulakların düzeltilmesi gibi çeşitli konulara estetik cerrahi bakar. Estetik cerrahide sonuca ulaşmak için operatif olan veya olmayan yöntemlere ayrı ayrı ya da birlikte başvurulabilir. Örneğin yüz gerdirmelerinde önce yüz germe operasyonu yapılır ki bu operatif işlemdir. Daha sonra lekeler ve ince çizgiler için dolgu maddesi enjeksiyon yöntemi gibi operatif olmayan işleme sıra gelir. Operasyon gerektiren problemler için başka çözüm yolu yoktur.
Rekonstrüktif Cerrahi Nedir?
Sıklıkla duyulan tıpta rekonstrüktif cerrahi nedir sorusu da merak edilen konular içindedir. Tıbbın bu alanı tam anlamıyla yeniden yapımdır. Örneğin bazen kanser tedavileri vücut parçalarının görünümüne ya da işlevine zarar verebilmektedir. Rekonstrüktif cerrahi meydana gelen bu hasarın onarımına yardımcı olur. Rekonstrüktif cerrahiye zaten çoğunlukla kanser tedavisi sonrasında ihtiyaç duyulmaktadır. Örnek vermek gerekirse; bir hastaya uygulanan mastektomiden sonra hasta dilerse rekonstrüktif cerrahi yaptırmak (yeniden meme yapımı) isteyebilir. Çünkü mastektomi ile meme kanserine çare olarak meme vücuttan çıkartılmıştır. Söz konusu olan protez memenin takılmasıdır. Bu cerrahi işlemler ameliyathanede ya da kliniklerde, ayakta tedavi kapsamında da yapılabilir. Bunlara ayakta ameliyat denilebilir. Ama işlemler duruma göre yatarak tedavileri kapsar. Rekonstrüktif cerrahi yapacak olan hekimin mutlaka rekonstrüktif ve plastik cerrahi alanında uzmanlık eğitimi almış olması gerekir.
Rekonstrüktif Cerrahi Neye Bakar?
Tıbbın ilginç konularına işaret eden rekonstrüktif cerrahi neye bakar sorusunun cevabı şu şekilde verilebilir; Estetik cerrahinin yan dallarından biri olan rekonstrüktif cerrahinin kullanım alanı son derece geniştir. Sadece sonradan olan şekil bozuklukları ya da organ-işlev kayıpları için değil, aynı zamanda doğuştan gelen şekil bozukluklarının düzeltilmesi için de rekonstrüktif cerrahi tercih edilmektedir. Onarım cerrahisi olarak da adlandırılan rekonstrüktif cerrahi; -Doğumdaki anormallikler, -Gelişim bozuklukları, -Enfeksiyonlar, -Kaza sonucundaki yaralanmalar, -İyi ve kötü huylu tümörler, -Vücudun diğer kısımlarında bozukluk meydana getiren rahatsızlıklarla ilgilidir.
Dünyada ve Ülkemizde Rekonstrüktif Cerrahi
Tıp dünyasındaki gelişmeleri anlatan haberlerde rekonstrüktif cerrahinin ilginç vakaları zaman zaman yer alır. Örneğin 2014 yılında yapılan Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde çene kemiğinin kaza sonucu kırılması ve sonrasında kemiğin kafa tabanına kaynaması sonucu ağzını en fazla bir buçuk santim açabilen, bu yüzden yedi yıl boyunca sadece sıvı gıdalarla beslenen bir hastaya kişiye özel çene kemiği protezi yapılarak takıldı. Bu, konuyla ilgili verilecek en güzel örneklerden biridir. Tıbbın bütün dalları şüphesiz birbiriyle ilgilidir ama yeniden yapılandırma konusu şüphesiz mikrocerrahi ile daha yakından ilgilidir. Mikrocerrahi rekonstrüktif cerrahi içine dahil edilebilir. Bu alanda ülkemizin ilk kadın mikrocerrahı olan ve adı her zaman saygıyla anılan doktor Oya Bayrı’dan mutlaka bahsetmek gerek. Mikrocerrahiyi bilimkurguya benzeten ve örneğin kopan el ve ayakları yerine dikebilen Oya Bayrı halat boşalması sonucu ayağı kopan bir gemiciyi aralıksız on bir saat süren bir ameliyata almış ve onu eski haline getirmişti. Rekonstrüktif cerrahi, bu gibi örneklerde görüldüğü üzere, insanı yeniden hayata bağlayan tıp dalıdır. Uzman olduğu dalda beni en çok sağ elin başparmağı büyüler diyen doktor Oya Bayrı bugün için plastik ve rekonstrüktif cerrahi dalının ülkemizdeki duayenlerinden biridir. (Kendisi bir yeriniz koparsa temiz bir poşete koyun, onu da buz dolu başka bir poşete koyun ve hemen hastaneye gidin öğüdünü de vermektedir.) Geçtiğimiz 2019 yılının Nisan ayında yapılan bir kongreye ise ülkemizin plastik rekonstrüktif ve estetik cerrahi anabilim dalında emek vermiş ve çoğu şimdi doksan yaşını süren hekimler katılmış ve bu etkinlik “Üstatlar Kongresi” olarak basında yer almıştı. 1989 yılında kurulan Rekonstrüktif Mikrocerrahi Derneği de konuyla ilgili bir sivil toplum kuruluşudur. Yeniden yapılandırmaya dünyada verilecek en uç örnek ise çok ilgi çeken kafa nakli ameliyatı olabilir. Fakat canlı bir birey üzerinde uygulama yapılamayacağı için konu şimdilik belirsizliğini koruyor. Gönüllü olmasına rağmen ortaya çıkan teknik sorunlar nedeniyle düşünülen ilk kafa nakli ameliyatının ertelendiği haberler içinde yer almıştı.
Fasiyal Plastik Cerrahi Nedir?
Günümüzde uzmanlık dalları gittikçe çeşitlenen tıp dünyasında Fasiyal (yüz) plastik cerrahi dalından da ayrıca bahsediliyor. Kulak – burun – boğaz ve baş-boyun cerrahisini kapsayan bu alan ayrıca kendi içinde kulak, burun, baş-boyun kanseri, yüz plastiği cerrahisi ve çocuk kulak burun boğaz hastalıkları olmak üzere beş alt dala ayrılıyor. Şüphesiz bu dalın en çok başvurulan kısmı yüze yapılan operasyonları kapsayan bölüm, çünkü estetik cerrahi herkese kendini iyi hissettiren bir dal. Bu yüzden söz konusu operasyonların insan psikoloji üzerindeki etkilerinden bahsetmek de aydınlatıcı olacaktır.
Estetik Cerrahi ve Psikolojik Etkileri
Çoğunlukla magazin yıldızları üzerinden konuşulan estetik operasyonlar aslında ihtiyaç duyan her kişiyi rahatlatan psikolojik bir tedavi olarak da ele alınmaktadır. Bu operasyona kişi kendisi karar verir. Hekim bu isteği değerlendirir ve yapılıp yapılamayacağına karar verir. (İnsanın kendi bedenini neden çoğunlukla beğenmediği ise ayrı bir konudur.) Abartılı istekler ve beklentiler estetik cerrahide ayrı bir durum olarak ele alınır ve bu istek sahipleri çoğunlukla, çok zor olsa bile, psikiyatristlere yönlendirilir. Normal görünmek bir ihtiyaçtır, güzel görünmek ise farklı konudur ve estetik cerrahi işin başında bu farkı açıkça ortaya koyar. Örneğin kepçe kulakları yüzünden çocukluğundan beri alay konusu olan kişi için estetik ameliyat bir ihtiyaçtır ama sürekli genç görünmeyi tıbbi gelişmeler bile bir yere kadar sağlıyor. Burun estetiği olan kişilerin özgüvenlerinin yerine geldiği ve bu operasyonların selfie çekimlerini artırdığı da psikolojik etkiler konusuna eklenebilir. Bu görüşe karşı olarak estetiğin de bir sınırı var diyenler de vardır. Ne olursa olsun fiziksel görünümün toplumda, eş seçiminde ve iş hayatında çok etkili olduğu da bir gerçektir.
Rekonstrüktif ve Plastik Cerrahinin Tarihçesi
16. yüzyılda Hindistan’da yapılan burun ameliyatlarının konuyla ilgili bir ilk oluşturduğu kabul edilmiştir. Fakat tıbbın bu alanının gelişmesinde rol oynayan esas etken Birinci Dünya Savaşı sonrasında yaralanan, kötürüm olan veya yanan askerlerin bu cerrahiye ihtiyaç duymalarıdır. Bu askerler üzerinde yapılan çalışmalar cerrahların tecrübelerini artırmıştır.