İçinde olduğu bedenle uyumsuz olduğunu hisseden birey, cinsiyet değiştirme ameliyatı kararı vermeden önce birçok süreçten geçer. Psikolojik olarak bu duruma hazır olup olmaması, maddi imkanlar ve sağlık koşullarının elvermesi gibi çok sayıda şarta bağlı olarak cinsiyet değiştirme ameliyatı yapılıyor.
Hukuksal bir boyutu olan ve Medeni Kanun çerçevesinde düzenlenen bu durum, çeşitli tetkik, kontroller ve ameliyat süreci dahilinde işleyen bir süreçtir. Öncelikle mahkemeye başvuran birey, bu talebinin değerlendirilmesi için bir takım testlere tabi tutulmaktadır.
Genelde üniversite hastanelerindeki bir konsey tarafından analiz edilen birey, evli olmama şartını da taşıyorsa cinsiyet değiştirme gibi bir sürece başlıyor. Her isteyen cinsiyet değiştiremiyor. Çünkü bu operasyon diğerlerinden biraz farklı şekilde hukuki süreç gerektiriyor.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Şartları
Cinsiyet değiştirmek her kişinin kolayca yaptırabileceği bir operasyon değildir. Bu yüzden öncelikli olarak belirlenen ilk şart, kişinin psikolojik olarak bu sürece tam anlamıyla hazır olup olmadığının tespit edilmesidir. Bunun sağlanması için mahkeme onaylı bir karar ve aşağıdaki şartlar gerekmektedir:
Bekar olmak
Üreme özelliğinin olmaması
Cinsiyet değişikliği için ruhsal olarak hazır olup olunmadığının tespit edilmesi
18 yaşından büyük olmak
Türk Medeni Kanunu’nun 40.maddesinde belirlenen şartlar dahilinde mahkeme kararıyla ilgili operasyon gerçekleştirilmektedir. Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde dava açılarak cinsiyet değiştirmenin yasal süreci başlatılır. Yasal süreç dahilinde yapılan sağlık kontrolleri ve ruh sağlığı raporu sonrası ameliyat kararı verilir.
Cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirmek isteyenler için üreme yeteneğinden yoksun olma şatı vardır. Soy hukukunda herhangi bir sorun yaşanmaması için uygun koşulların oluşma şartı aranacaktır.
Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıklar, şeker ve karaciğer problemleri olan kişilere bu ameliyat yapılmamaktadır. Genetik bir hastalık olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
Kadının Erkek Olma Ameliyatı
Kadının erkek olma ameliyatında mastektomi, histerektomi, hormon tedavileri, psikiyatrik tedavi süreci ve penis yapılandırması gibi süreçler söz konusudur. Penis yapımı en son aşamadır. Memenin büyüklüğüne göre yapılan ameliyat sürecinden sonra mikrocerrahi uygulamaları yapılarak penis yapılıma geçilir. Erkek cinsiyet organı elde etmeyi sağlayan süreç ayakta idrar yapabilmeyi de mümkün kılacak düzeye ulaşır.
Üzerinde en az çalışılan konulardan olan trans bireylik konusu birçok kişiyi zor durumda bakabilecek düzeydedir. Trans bireylere karşı ayrımcılık yapılması ve bazı kesimleri homofobi durumları kadının erkek olmasını erkeğin kadın olmasından daha az yargılamaktadır. Cinsiyet değiştime ameliyatı ülkemizde ilk olarak Bülent Ersoy’a uygulanmış, bu dönemde toplumun yargılama süreci de başlamıştır. Zamanla alışılan bu durum, operasyonun ülkemizde de yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Toplumda trans bireylere bakış açısı olumlu değildir. Bu yüzden sürecin sabır gerektiren hassas bir süreç olduğunun bilinmesi gerekir.
Üroloji Kontrolü
Kadın cinsinden erkek cinsine geçen bireylerde bu tür bir muayene ve rapor zorunlu bir süreçtir. Özellikle değişikliğin rapor edilerek uzman görüşünün sunulması oldukça önemlidir. Nüfus sicil değişikliği konusunda gerçekleşen dava sürecinde bu rapor ele alınır.
Erkeğin Kadın Olma Ameliyatı
Daha sık uygulanan bir operasyon olarak erkeğin kadın olma ameliyatı, meme, yüz estetiği, hormon tedavisi ve vajina oluşturulması şeklindeki aşamalardan geçmektedir. Meme protezi uygulamalarında başarılı sonuçların alınması hızlıyken vajina yapma konusunda daha uzun bir süreç söz konusudur. Kişinin beden yapısına en uygun ameliyatların planlanması, kas yapısının belirli bir düzen dahilinde incelemesi sonucu titizlikle uygulanan bir ameliyat yapılır.
Yeni bir genital organın oluşturulması, üreme yeteneğinin kazandırılması anlamına gelmemektedir. Çünkü yumurtalık söz konusu olmayacağı için üremenin gerçekleşmesi mümkün değildir. Vajen oluşturulurken cilt yamaları ve kasığa yakın bölgedeki kaslar kullanılır.
Kadın Doğum Uzmanı Kontrolü
Kadın doğum uzmanı kontrolü cinsiyet değiştirme ameliyatından sonra kadın cinsine geçen bireye yapılır. Operasyondan sonra söz konusu muayene yapılacak son durum hakkında rapor yazılır. Uzman raporu nüfus müdürlüğü ve mahkeme sürecinin sonucu için oldukça önemlidir.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatını Kim Yapar?
En çok merak edilen konulardan biri olan cinsiyet değiştirme ameliyatı hangi doktor tarafından yapılır sorusunun cevabıdır. Bunun için tek bir bakış açısıyla cevap vermek kolay değildir. Çünkü bu operasyon oldukça ciddidir. Alanında uzman bir ekip tarafından yapılmaktadır. Plastik cerrah, mikro cerrahi alanında uzman cerrahi ekip, anestezi uzmanı, yardımcı sağlık personeli ve birçok tıp çalışanının operasyonu gerçekleştirmesi mümkün olmaktadır.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı İçin Heyet Raporu
Sürecin en önemli aşaması, heyet raporunun alınmasıdır. Heyet raporu ameliyat olmak için uygundur ya da değildir şeklindeki bir karardır. Bu karar uygunsa birey ameliyat olabilir. Ancak uygun değil raporu verilirse ameliyat yapılmaz.
Bireyin yaş, cinsiyet, kilo, psikolojisi ve benzer birçok durumu ele alınarak hasta değerlendirilir. Psikiyatr, jinekolog, ürolog, endokrinoloji uzmanı, plastik cerrah ve avukatlar cinsel kimlik konseyi dahilinde yer almaktadır. Bu konsey kişinin operasyon için uygun olup olmadığına karar vermektedir.
Hormon Tedavisi
Cinsiyet değiştirme ameliyatlarında hormon tedavisi de önemli bir yer tutmaktadır. Ameliyat öncesinde ve sonrasında tercih edilen bir takım hormon destekleri kişinin yeni cinsiyet oluşumu açısından oldukça önemlidir. Östrojen hormonu kadına dönüşmek isteyen bireye verilirken, testesteronda erkeğe dönüşmek isteyen bireye verilmektedir.
Hormon takviyesinin uzun süreli uygulanması birçok probleme neden olabilmektedir. Bu yüzden doktor kontrollerinin sürekliliği son derece önemlidir. Bireyin hem psikolojik açıdan hem de bedensel açıdan mutlu olması en önemli sonuçtur. Bu yüzden cinsiyet değiştirme ameliyatı sürecinin uzun bir psikolojik hazır oluş olduğu bilinmelidir.
Onay Raporunun Mahkemeye Gitmesi
Onay raporlarının mahkemeye gitmesi süreci oldukça önemlidir. Kişinin yasal olarak bir cinsel kimlik kazanması için heyet raporu mahkemeye gider. Mahkemeye giden rapor sonrası kişinin ikametgahının bulunduğu nüfus idaresindeki kayıtlı değişir. Bunun için davanın sonuçlanması ve bireyin yasal olarak yeni kimliğini beyan etmesi sağlanır.
Yapay genital organ oluşturulması ve çeşitli estetik uygulamaların gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir. Bireyin yaşı, sağlık durumu ve beklentileri ele alınırken muhtelif estetik uygulamalar da gerçekleşmektedir.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatına Ek Ameliyatlar
Cinsiyet değiştirme ameliyatı için yapılan operasyonlara ek olarak birçok ameliyat daha yapılır. Bunlar geçiş yapılacak cinsiyete göre değişmektedir. Sakal ekimi, karın kası ameliyatı, genital organ düzenlemeleri gibi ameliyatların yanı sıra lazer ameliyatlar, adem elması ameliyatları, ses teli ameliyatı ve benzer ek ameliyatlar tercih edilebilir.
Ameliyat sonrası beslenme ve egzersiz kişinin tercihine göre belirlenen bir süreçtir. Ancak iyileşme sürecinin hızlı olması ve bireyin birçok farklı egzersiz yaparak sağlığına kavuşması oldukça önemlidir. Kişinin 1 yıllık süreçte ağır sportif etkinliklerden uzak kalması oldukça önemlidir.
Sakal Ekimi
Sakal ekimi kadın bireylerin erkek bireye dönüşme ameliyatında uygulanan ek bir operasyondur. Kişinin kendi kıl kökleri donör olmak kullanılarak yapılan operasyon uzun vadeli sonuç getirir. Hormon tedavisinin de etkisiyle kişinin sakal yapısı oluşup şekillenmeye başlar.
Karın Kası Ameliyatı
Bu operasyon fazla yağ dokusunun alınmasıyla sonuçlanır ve kişinin yaş, sağlık durumu ve hormonal durumuna göre belirlenir. Mikro girişlerle kesi yapılarak gerçekleşen operasyon son derece basittir.
Lazer Epilasyon
Lazer epilasyon istenmeyen tüylerden kurtulmanın en etkili yoludur. Erkek cinsinden kadın cinsine geçen bireyler için son derece önemli olan kıl temizliği lazer epilasyonla daha kolay bir hale gelmektedir. Kılların yeniden büyümesini engelleyen bu işlem kalıcı bir sonuç verdiği için oldukça önemlidir.
Adem Elması Ameliyatı
Adem elması adını verdiğimiz ameliyat ise erkeklerde belirgin olarak görünen bu çıkıntının yaratılmasıdır. Bölgenin anatomisini iyi bilen hekimler tarafından başarıyla gerçekleşen bir operasyondur. Ameliyattan 6 ay sonra hastadaki tüm belirtilerin azaldığı gözlenir. Özellikle belli belirsiz görünen iz sayesinde daha erkeksi bir görünüm elde edilmesi mümkün olur.
Ses Teli Ameliyatı
Ses teli ameliyatı, fiziksel görünüme uygun bir ses tonuna sahip olunması gerektiğinde gerçekleştirilen bir ameliyattır. Lokal anesteziyle yapılacak olan bu operasyon, gerekli sonuçlar dikkate alınarak uygulanır.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Hakkında
Genel anestezi ile uygulanır
20 gün sonra işe dönebilirsiniz
4-8 hafta zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak gerekir
Ortalama 4-5 saat sürmektedir
Erkekten kadına, kadından erkeğe uygulanan müdahaleler birbirlerinden farklıdır
Hormon tedavisiyle desteklenmektedir
Her hastanın iyileşme ve uyum süreci birbirinden farklıdır
Hastaların genel olarak tercih edeceği bir hekim yoksa yasal süreç gereği kamu hastaneleri SGK kapsamında da bu ameliyatı yapmaktadır.
Uzun vadeli sonuçlar söz konusudur. Bu yüzden sabırlı olunması son derece önemlidir
Yasal sürecin dışında cinsiyet değişikliği yaptırmak yasaktır. Kimlik bilgilerinin güncellenmemesi durumunda kişinin günlük hayatta birçok sıkıntı yaşaması olasıdır
Sürecin psikolojik boyutu ve toplumsal etkisinin benimsenmesi ve kişinin aile ve çevresi tarafından kabul edilmesi açısından psikiyatrik desteğin düzenli olarak alınması önemlidir
Beden ve ruh sağlığının yanında hormonal dengenin de yerine gelmesi, bununla birlikte çocuk sahibi olunmayacağının farkına varılması oldukça önemlidir.
Türkiye’de Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı
Türkiye’de cinsiyet değiştirme ameliyatı uzun yıllardan beri başarıyla gerçekleşen ameliyatlar arasındadır. Özellikle ünlü isimlerin geçirdiği operasyonlardaki başarılar dünya genelinde de ün kazanmıştır. Türkiye’nin estetik cerrahi konusundaki başarıları oldukça popüler hale gelmiştir.
Ülkemizde uzun yıllar kınanan bir durum olan ve yurt dışında uygulanan bu ameliyat, belli başlı üniversite hastanelerinin yanı sıra, özel kliniklerde de gerçekleştirilmektedir. Hastanın özel kliniklerde yaptırmak istemeleri halinde de mutlaka yasal süreci yerine getirmeleri gerekmektedir. Trans birey olduğu anlaşılan kişilerde süreç daha hızlı gelişirken, çift cinsiyetli doğumlar söz konusu olduğunda da SGK tarafından karşılanan ameliyatlar yapılmaktadır. Her iki durumda da Cinsel Kimlik Konseyi tarafından onay verilerek ameliyatların gerçekleştirilmesi mümkün olabilir.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatının Dezavantajları
Cinsiyet değiştirme ameliyatının dezavantajı oldukça spesifiktir. Kişiden kişiye değişen bu süreç, her hastada farklı şekilde sonuçlanabilir. Bazı sorunların şu şekilde olduğu tespit edilmiştir.
Geriye dönüşü yoktur bu yüzden yasal süreç dahilinde gerçekleşir.
Çocuk sahibi olma hakkının elinizden alınacağını bilmeniz gerekir
Cinsel ilişki sırasında kuruluk gibi sorunlar yaşanmaktadır.
Hormon kullanımı gerekmektedir
Erkeğe östrojen ve progesteron kadına ise testesteron hormonu verilmektedir
Vajina yaparken deri kullanıldığında enfeksiyon riskleri yüksek olabiliyor
2 seneden daha uzun bir süre psikolojik destek gerekebilir
Cinsel Kimlik Konseyi
Cinsel kimlik konseyi psikiyatr, plastik cerrah, ürolog, kadın doğumcu, genetikçi ve endokrinolog tarafından oluşmaktadır. Konseyler, cinsel kimliklerin belirlenmesi için kurulmuştur. Öncelikle psikiyatr ile görüşme sağlanır ve psikiyatr hazır olan bireyleri konseye çıkarır.
Konseyden onay çıkarsa, cinsiyet dönüşümü gerekli raporu verilir. Bu rapor beraberinde hastanın işlemleri başlar. Hormon verilerek kadınsa kıllarının çıkması sağlanır, erkekse östrojen gibi destekler ortaya çıkar. Olumlu rapor mahkemeye gönderilerek yeni kimliğin verilmesi için çalışmalara başlanır.
Bir kadın erkeğe dönüşecekse, kadın doğum uzmanı tarafından yumurtaları alınır. Plastik cerrah memeleri alır ve hormon tedavisi de sonraki süreçlerde başlamış olur. Doğurganlık kesin olarak ortadan kaldırılmadan cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleşmez.
Cinsel kimlik konseyinde kişinin cinsel davranış bozukluğunun olup olmadığı tespit edilir. Böylece trans bireyin bu işlem için gerek bedenen gerekse ruhen uygun olup olmadığı incelenmektedir.
Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Fiyatları
Birçok estetik operasyon uygulanacağı için tek bir fiyat baz alınmamaktadır. Kadından erkeğe dönüşme ameliyatları 80 bin TL, erkekten kadına dönme ameliyatları ise 60 bin TL’den başlamaktadır. Epilasyon uygulamaları, detaylı estetik müdahaleler ve benzer ameliyatlar eklendiğinde fiyat yükselmektedir. Seçilen hastane, uygulanacak ameliyat sayısı ve benzer ekstralar fiyatı etkilemektedir.
Cinsiyet Değiştirme Sonrası Hamilelik
Cinsiyet değiştirmek isteyen bireyler çocuk sahibi olamazlar. Hamile kalamazlar ve bir kadını dölleyecek bir cinsel etkinlikleri bulunmaz. Bu yüzden ameliyat olmadan önce ve sonra bu süreç detaylı olarak takip edilmelidir. Hamile hastalara bu şekilde ameliyat yapılmamaktadır.
Bu ameliyat geri dönüşü olan bir karar değildir. Bu yüzden hastanın doğurganlık özelliği ortadan kaldırılır ve evli olmaması şartı aranır. Ruh sağlığı yönünden bu nedeniyle ameliyat kararının verilme süreci kısa süreliğine uygulanan bir durum değildir. Dolayısıyla cinsiyet değiştiren bireyler regl olmazlar ve geçiş operasyonları her zaman
Cinsiyet Değiştime Ameliyatıyla İlgili Merak Edilenler
Ameliyat kaç saat sürer?
Ameliyat kombin mi yoksa ayrı mı yapılacak? Bu durum her hasta için farklı bir süreç dahilinde ilerlemektedir. Bu yüzden kaç saat süreceği konusunda net bilgiyi doktorunuz verecektir. Uzun bir süreç olduğundan ameliyatlar tek tek ya da birkaç seferde kombin olarak yapılabilir.
Türkiye’de cinsiyet değiştirme ameliyatı yapılır mı?
Türkiye’de cinsiyet değiştirme ameliyatı yapılmaktadır. Birçok üniversite hastanesinde gerçekleştirilen ameliyat başarıyla sonuçlanmaktadır. Kombine estetik uygulamalarla birlikte oldukça memnun edici sonuçların alınmasının mümkün olduğu cinsiyet değiştirme ameliyatı yasal onay olmadan yapılmamaktadır.
Hormon tedavisi kilo yapar mı?
Hormon tedavisi, kişinin genetik yapısına göre değişen bir tedavi şeklidir. Bu yüzden tedavinin başarıyla sonuçlanması için süreç dahilinde sağlıklı beslenmek ve egzersiz yaptırmak önemlidir. Başarı oranı yüksek olan bu tür operasyonlar beraberinde yapılan hormon tedavisi bazen kilo alımına neden olabilir.
SGK cinsiyet değiştirme ameliyatı masraflarını karşılar mı?
Ülkemizde bu tür bir durumda SGK cinsiyet değiştirme ameliyatını karşılamaktadır. Ancak yasal mevzuat konusunda iyi bir araştırma yapılması gerekir ve operasyonun maliyeti kişiye göre değişmektedir.
Ameliyat olduğum anlaşılır mı?
Bazı hastalarda sonuç oldukça başarılıdır ve anlaşılması mümkün değildir. Ancak her hastada yüksek başarı oranı olmayabilir. Sesin kalınlığı değişebilir ya da estetik operasyonlar başarı olmayabilir. Bu durumda hekim seçimi büyük bir önem taşımaktadır.
Cinsiyet değiştirirsem regl olur muyum?
Yumurtalıklar ve rahim alınacağı için kişinin regl olması mümkün değildir. Doğum yapamayacağı gibi siklus döngüsü de ortadan kalkmaktadır.
Süreç başlarken hormon veriliyor mu?
Kişiye öncelikle geçmek istediği cinsiyetin hormonları verilir. Bu şekilde geçen 6-8 aylık süreç sonrasında durumdan memnun olup olmadığı sorulur. Uzun vadede de cerrahi operasyonlar döngüsü başlamış olur.
Kalıcı üreme kaybı nasıl sağlanıyor?
Kalıcı üreme kaybının sağlanması için erkek ve kadına ayrı operasyonlar yapılıyor. Geriye dönüşü olmayan bu süreç hakkında detaylı bilgi verilerek hormonal süreç tamamlanıyor.