Genel cerrahi bölümünün yaptığı operasyonlardan olan safra kesesi ameliyatı sürecine dahiliye (iç hastalıklar) uzmanlarının teşhisi ile girilir.
Zamanında müdahale edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olan bu durum, safra kesesinin alınması beraberinde yaşam şeklinde ciddi bir değişim gerektirir.
Açık ve kapalı tekniklerin kullanılmasıyla yapılan ameliyatlar ne kadar doğru zamanda yapılırsa o kadar çabuk sonuç alınabilir.
Ameliyat gerektiren olgularda birincil belirti olarak dikkat çeken karın ağısı, iltihaplanmanın da belirtisidir. İltihaplanma ilerledikçe ağrıların şiddeti de artmış olur.
Genel anestezi altında yapılan bu ameliyatlar ortalama 60 dakika sürmektedir. Hastaların ciddi bir kısmı çok geç farkına vardığı durum sonucu şeker hastalığı riskiyle karşılaşabilir. Kapalı ve açık cerrahi tekniklerin kullanıldığı ameliyatlarda hastanın genel durumu ve konforu ele alınarak karar verilir.
Açık kolesisteknomi ve kapalı kolesistektomi ameliyatlarının tercih edildiği birçok hastanede ameliyat öncesi sürecin özenle üzerinde durulması son derece önemli ve gereklidir. Karın bölgesinden girilen bu kısım bazen tamamen alınarak tedavi edilir.
Safra Nedir?
İnsan vücudunun laboratuvarı olarak kabul edilen karaciğer yağların ve yağda çözülen vitaminlerin emilmesinde kullanılmak üzere safra adı verilen bir salgı üretir. Bu salgı üretildikten sonra safra kanalı vasıtasıyla oniki parmak bağırsağına dökülür.
Miktarı her gün yaklaşık 700 mililitre kadardır. Depolama görevi safra kesesine aittir. (Safra kesesi safra üretmez.)
Karaciğerin alt yüzeyine yapışık olan ve su damlasına benzeyen safra kesesi ana safra kanalıyla bağlantılıdır ve açlık dönemlerinde kullanılmak üzere bu ana kanaldan fazla safrayı emer.
Kendi içinde yoğunlaştırdığı bu safrayı sindirim sırasında kasılarak oniki parmağa boşaltır. Kendisi yaklaşık 50 mililitre hacminde olan bu kese altı kata kadar genişleyebilir ve içindeki safrayı da on kat daha yoğun hale getirebilir.
Bu ilginç organın yokluğunda hayati bir sorun ortaya çıkmaz. Alındığı zaman safranın tamamı ana safra kanalı üzerinden bağırsağa geçer. Safra kesesi ameliyatı geçirenler, beslenme konusuna biraz daha dikkat ederek, normal yaşamlarına rahatlıkla devam edebilirler.
Safra Kesesi Neden Önemlidir?
Yağlı gıdaların sindirilmesi için oldukça önemli olan safra kesesi aslında olmasa da olabilen bir organdır. Bu organın ameliyatla alınması halinde insanın genel sağlık durumunu etkileyen ciddi bir sorun yaşanmayacaktır.
Bu nedenle genel olarak bildirilen şikayetler daha fazla sağlık sorununa benzeyebilir. Ancak hastaların büyük bir kısmı tedaviden sonra başarılı sonuç alınmasını öğrenerek tedavinin eksiksiz olarak tamamlanmasını sağlayacaktır.
Safra Kesesi Hastalıkları ve Belirtileri
Safra kesesi hastalıkları hakkında hemen herkes önce taşları anımsar. Oluşan taşlara bağlı olarak gelişen iltihaplanma, tıkanma sarılığı olarak da geçen safra yollarının tıkanması ve safra kesesine benzer bir salgı üreticisi olan pankreasın iltihaplanması (pankretit) bu hastalıkların bilinen ve yaygın olan çeşitleridir. Ne yazık ki safra kesesi veya ilgili kanalların kanseri de son yıllarda artmıştır.
Toplayıcı görevinde olan safra kesesinde sertleşme ve çökelme sonucu meydana gelen safra taşları toplumda çokça görülen bir rahatsızlıktır. Kadınlarda, obezlerde, şeker hastalarında ve yaşlılarda daha yaygındır.
Şiddetli karın ağrısı, kimi zaman deride sararma, ateş, bulantı ve kusma başlıca belirtileridir. Ayrıca safra kesesinde taş oluşumu yenileyen bir hastalıktır, riski durumlara neden olabilir.
Taş oluşturan safra keselerinin kanserleşme ihtimali yüksektir. Tomografi ve MR görüntüleme ile kesin teşhis konur. Bu teşhiste ayrıca taşların olduğu yer de net olarak görünür ve tedavi şekli belirlenir. Fakat safra kesesi ameliyatı bu rahatsızlık için aslında tek çözümdür.
Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Kolesistektomi olarak bilinen safra kesesi operasyonları açık ve kapalı olarak yapılmaktadır. Laparoskopik ameliyat olan kapalı uygulamada karın bölgesinde herhangi bir kesi oluşmaz, sadece dört yerde ufak delikler açılır.
Göbek deliğinden tek bir delikle de içeri girilebilir. Laparoskopi ameliyatlarında iyileşme çok daha hızlı olmakta, yara izi kalmamakta ve en önemlisi hasta ağrıyı fazla yaşamamaktadır. (Hatta göbek deliğinden girerek gerçekleşen insizyon laparoskoik kolesistektomi uygulamasında hiçbir iz görülmez.)
Safra kesesinin alınmasını hedefleyen safra kesesi ameliyatı işleminden başka safra yollarındaki taşları uzaklaştırmak için bu kez başka bir ağrısız tedavi yöntemi olan ERKP işlemi cerrahi tedaviler içindedir.
ERKP’de endoskopi ile ağızdan girilir ve ilerleyen kataterler sayesinde safra yollarının ağzı bulunur. (Burası oniki parmak bağırsağına açılan kısımdır.) Taş çıkartılır ve safra kanalının alt ucu genişletilir.
Fakat bu işlemin başarılı olmasından sonra da mutlaka safra kesesinin alınması gerekecektir, çünkü kese sorunun esas nedenidir ki taşlaşmalardan başka iltihaplanmalarda ameliyat mutlaka gündeme gelecektir. Hatta tekrarlayan iltihaplanmalarda kapalıdan çok açık ameliyatlar yapılır, çünkü iltihaplanma cerrahi anatomiyi daha karmaşık hale getirmiştir.
Safra kesesi konusunda sıklıkla ameliyattan söz edilse bile bu operasyon çok yapıldığı için tekniği oturmuş, bu yüzden de risk payı azalmış bir ameliyattır.
Her ameliyattan öncesinde olduğu gibi safra kesesi ameliyatı öncesinde de hastaya kan tahlilleri, akciğer ve kalp grafisi ve anestezik kontroller yapılır. Böylece Hasta zaten ameliyattan önceki gece yarısından itibaren yeme içmeyi kesmiştir.
Kan sulandırıcı ilaçların kullanımı ise bir hafta önceden bırakılmıştır. Enfeksiyon riski bu ameliyatta da vardır. Fakat artık uzman doktorlarımız için safra kesesi operasyonlarının alışılagelmiş bir ameliyat olduğunu söyleyebiliriz.
Kapalı Teknik Safra Kesesi Ameliyatı
Hastanın iyileşme sürecini kolaylaştıracak en önemli teknik laparoskopia adı verilen kapalı teknik ameliyatlardır. Çok etkili yöntemler olarak karşımıza çıkan bu operasyonlar 90’lı yıllardan beri ülkemizde de uygulanmaktadır.
Çok küçük delikler ya da kesiler açılarak mikro cerrahi aletler yardımıyla ameliyat edilen bölge, yüksek başarı oranıyla tedavi edilmektedir. Hastanın hem ameliyat sürecinde hem de sonraki süreçte konforlu olması için önem taşıyan bu ameliyat ilk tercih edilen tekniktir.
Ameliyatta açılan kesiler çok küçük olduğu için ciddi bir iz kalma ihtimali yoktur. Özellikle genç hastalar bu konuda yersiz endişelere kapılmalarına gerek kalmadan kapalı teknik ameliyatları tercih edebilir. Sarılık gibi durumlara sebebiyet veren bu hastalığın tedavi edilmesinde öncelikli olarak laparoskopik cerrahi tercih edilmektedir.
Açık Teknik Safra Kesesi Ameliyatı
Klasik teknik olan açık ameliyat ise birçok açıdan tercih edilmez. Hem iyileşme sürecinin uzun olması hem de karın bölgesindeki kesinin enfeksiyon riskini arttırması dolayısıyla bu yöntemin çok tercih edilmediği bilinmektedir Hasta klasik safra kesesi ameliyatı için 2 ay gibi bir sürede iyileşme belirtileri göstermektedir.
Taburcu olma sürecinin de uzun olduğu hastalık genel olarak ilk teşhis edildikten sonra ilaçla tedavi edilebilir değilse ameliyatla sonuçlanır. Ancak en önemli nedenlerden biri sterilizasyona dikkat edilmemesi halinde yaşanacak gelişmelerdir.
Ameliyat sonrası riskler göz önüne alındığında ise safra kesesi ameliyatının başarılı sonuç vermesi gecikecektir. Açık ya da kapalı teknik fark etmeksizin her zaman hastanın genel sağlık durumunu göz önünde bulundurarak karar verilmelidir.
Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Her şey ameliyattaki hastanın durumuna bağlı olmakla birlikte bu çeşit operasyonlar yaklaşık 45 dakikada tamamlanmaktadır. İhmal edilmiş ve komplike olmuş (karışık hale gelmiş) kolesistit vakalarında bu süre bir saatin üzerine çıkabilir.
Laparoskopik operasyonlar sonucu hasta üç saat sonrasında yatağında oturur hale bile gelebilir. Ameliyatın ertesi günü de, şartlar normalse, kontrol muayenesi sonucu taburcu edilir. Bir hafta sonrası kontrol zamanıdır. Bu kontrolden sonra hasta çalışma hayatına dönebilir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme durumu sıkça sorulan sorular içindedir. Ameliyattan üç saat sonra hasta hafif sulu gıdaya başlayabilir ama iki ay boyunca yağlı yiyeceklerden, çikolata, fındık, fıstık türü kuru gıdalardan ve yumurta sarısından uzak durması tavsiye edilecektir.
Aslında bu ameliyattan sonra kişinin bir öğünde yediği miktarı azaltması çok iyi bir önlem olacaktır. İlk altı ayda yara bölgesini güneş ışınlarından korumak da safra kesesi ameliyatı sonrası öğütlenenler içindedir.
Her hastanın genel sağlık durumu farklıdır. Dolayısıyla ameliyattan sonra elde edilecek sonuçlar da farklı olacaktır. Oldukça önemli olan bu sürecin planlanması için öncelikle genel tetkikler yapılmalı, sonrasında da uygun olan ameliyat tercih edilerek tedaviye başlanmalıdır.
Operasyon Hakkında Diğer Bilgiler
Yemek yedikten sonra başlayan sindirime yardımcı olma amacıyla safra kesesi kasılır ve içinde depoladığı yoğunlaştırılmış safrayı oniki parmak bağırsağına boşaltır. Ameliyatla alınması durumunda safra bu kez kanal üzerinden, birikmeden bağırsağa sürekli akacaktır. Bu da ameliyat sonrasındaki ilk bir ayda hazımsızlık hissi yaratabilir, yağlı yiyeceklerden uzak durmak faydalıdır.
Bu operasyonla ilgili en çok merak edilen konulardan biri sadece taşların mı alındığıdır. Oysa bu ameliyatlarda safra kesesinin tamamı alınır. Çünkü yaşanan tecrübeler göstermiştir ki altı ay içinde bu taşlar, eğer kese alınmazsa, yeniden oluşmakta, bu yeni taşlar safra kanalına düşebilmekte, hastanın ağrıları ve sarılık yeniden başlamakta hatta bu kez pankreas iltihabı da görülebilmektedir.
Safra kesesi taşlarında böbrek taşlarında olduğu gibi taş kırma yöntemi uygulanmaz. Günümüzün tıbbı safra kesesi ameliyatlarını yüzde doksanları geçen oranda başarıyla gerçekleştiriyor.
Hatta safra kesesinin patlaması (perforasyonu) olmuşsa bile kapalı safra kesesi ameliyatı yapılabiliyor. (Safra kesesi karın içinde patlarsa zehirlenme sonucu ölüme sebebiyet verebilir.) Bu operasyon SGK güvencesi altında, yeterli donanımı olan devlet hastanelerinde rahatlıkla gerçekleştiriliyor.
Safra Kesesi Taşları
Pek çok kişiden duyulan taş küçükse ve tekse ameliyata gerek yoktur sözü yanlıştır. Bu taşların küçük olanlarının safra kanalına düşme olasılığı yüksektir, bu yüzden operasyon şarttır. Hasta ağrılardan zaten yeteri kadar şikayet edecektir.
Ağrı yapmayan ve gelişimi sessiz seyreden taş oluşumları başta takip edilir. Büyüklük 2,5 santimi geçerse safra kesesi kireçlenmeye başlar ve porselen kase görünümü alır, bu da kansere yol açabilir. Bu durumda da gene gündeme safra kesesi ameliyatı gelecektir.
Ayrıca organ nakli geçirenler, şeker hastaları, anemi hastaları ve obez kişilerin de eğer tespit edilmişse safra kesesi ameliyatı olması gerekiyor. Bu arada astronotların da eğer safra keselerinde taş oluşumuna rastlanmışsa, şikayetleri yoksa bile, ameliyat edildiğini eklemek ilginç bir bilgi olacaktır.
Şikayete yol açmayan safra kesesi taşlarına asemptomatik safra kesesi taşları adı verilmektedir. Bu bölgedeki şikayetlerin temeli mide ve bağırsak sorunlarından kaynaklandığı için görülmektedir. Yemeklerden sonraki ilk 1 saat içinde kendini gösteren belirtilerin sırt ve üst karın bölgesindeki ağrılarla birleşmesi tipik belirtiler olarak dikkat çekmektedir.
Tedavi edilmeyen safra kesesi taşları hastada ciddi kilo kaybına ve ölüme kadar neden olabilecek durumlara yol açar. Safra gereksiniminin fazla olduğu gıdaların tüketilmesiyle bu şikayetler artacağından çok dikkatli olunması gerekmektedir.
Safra Kesesi Ameliyatı Fiyatları
SGK tarafından karşılanan safra kesesi ameliyatı sigortası olmayan kişiler için 5 bin TL’den başlamaktadır. Hastaneye ve hekimin ününe göre değişen bu fiyatlar genelde kişinin sigortasından belirli kesintiler yapılarak ödenir. Hastaneler normal fiyatın %200 fazlasını fatura etme imkanına sahiptir.
Safra Kesesi Ameliyatı Olanların Yorumları
Hastalar için oldukça önemli olan daha önce ameliyat olan kişilerin yorumları birçok açıdan dikkat çekmektedir. Ameliyat olmak isteyen ve diğer hastalar için durumu merak eden yeni hastaların bu yorumları değerlendirirken her hasta için özel durumlar olduğunu dikkate alması gerekir.
Safra kesesinin alınması basit gibi görünse de oldukça önemlidir. Çünkü hastaların sağlıklı olmaları için ameliyattan sonra da sürece hakim olmaları gerekir. Her hastanın tedavi sürecinde de farklılıklar vardır, iyileşme süreci de farklı olacaktır.
Hastaların en fazla %5’i açık cerrahi ile safra kesesini aldırıp artan şikayetler söylemektedir. Bu yüzden yanıltıcı bilgilerin edinilmemesi son derece önemlidir.
Safra Kesesi Ameliyatından Sonra Beslenme
Safra kesesi tükettiğimiz yağlı gıdaların sindirilmesi için önemli bir organdır. Karaciğerin ürettiği safranın depolandığı bu bölgede hasar olması durumunda safra kesesinin alınması gerekir. Taş adı verilen oluşumların zarar verdiği insan vücudu için kesin tedavi yöntemi ameliyat olmaktadır.
Ameliyattan sonra yumurtalı ve yağlı gıdalara karşı tolerans gelişmesi mümkün olabilir. Bu yüzden kesin bir diyet olmamakla birlikte lif odaklı beslenme sisteminin tercih edilmesi tavsiye edilmektedir.
Komplikasyon gelişme riskine karşı tedbirli olunması gereken bu süreçte özellikle safra kanalında taş oluşması büyük önem taşımaktadır.
Fast food gıdaların tüketilmesi, hazır yemeklerin sürekli tüketilmesi gibi durumlar safra kesesi ameliyatını zorunlu kılacak sağlık sorunlarına neden olabilir.
Depolama organı olan safra kesesinin alınması hayati bir tehdit değildir. Ancak tıp biliminde organ kaybı en son çare olarak tercih edilmesi gereken bir durumdur.
Ameliyatsız safra kesesi tedavisi var mı?
Endoskopik retrograt kolonjiyopankreatografiyle ameliyatsız safra kesesi hastalıklarının tedavisi mümkün olmaktadır. Başarı oranının her geçen gün artmasını sağlayan tedavi yöntemleriyle safra kesesinin sorunsuz bir şekilde tedavi edilmesi mümkün olmaktadır.
Safra kesesi ameliyatından sonra cinsel ilişkiye ne zaman girilir?
Cinsel ilişki hareketlilik gerektireceği için ameliyat sonrası 1 ay kadar uzak durulması gereken bir durumdur. Temkinli olmak ve yavaş hareket etmek şartıyla doktorunuzun tavsiye ettiği zaman diliminde ilişkiye girilmesinde sakınca bulunulmamaktadır.
Safra kesesi ameliyatından sonra nelere dikkat edilmelidir?
Ameliyattan sonra dikkat edilmesi gereken en önemli husus beslenmedir. Beslenmeye dikkat edilmemesi durumunda ciddi risklerin görülmesi de mümkün olabilir. Ameliyat kısa sürede yapılmasına rağmen iyileşme süreci 2 haftaya kadar sürebilmektedir.
Ameliyattan sonra günlük ihtiyaçlarımı karşılayabilir miyim?
Ameliyattan sonra hasta 2 hafta sonra yavaş yavaş ihtiyaçlarını karşılamaya başlayabilir. Ancak ağır işlerden kaçınılması gerekir. Açık ameliyat yapılması halinde biraz daha uzayacak olan bu sürede ağır sporlardan uzak durulması, sağlıksız besinler tüketilmemesi ve yüzme gibi etkinlikler için en az 6 ay beklenmesi gerekir.
Safra kesesi ameliyatı için yaş sınırı var mı?
Safra kesesi ameliyatı için yaş sınırı yoktur. Ancak 40 yaş ve üzerinde görüldüğünden bu dönemdeki hasta sayısı fazladır. Kalp ve şeker hastalığı olanlarda çok daha fazla görülmektedir.