Hormonlar kadınlarda çok daha fazla sağlık sorunlarına neden oluyor ve sonuçta çözüm olarak miyom ameliyatı ortaya çıkabiliyor. Bu cümle bize konunun hormonlar ile ilgili olduğunu anlatır. Zaten pek çok kadın rahim, hormon, hormonal bozukluk, miyom ve ameliyat sözlerini hayatı boyunca duymuştur. Miyom toplumda oldukça yaygın olan bir rahim hastalığıdır ve kadınlara aittir. Rahmin içinde, dışında veya üzerinde çıkan, neredeyse yüzde yüze yakın oranda zararsız olan tümörler miyomdur.
Kadınlık hormonu olarak da bilinen östrojen ve progesteron miyom oluşumu ile birebir bağlantılıdır. Kadın doğurganlığının esas organı olan rahimde oluşan miyom rahmin en hassas olduğu iç duvarlarda en fazla görülür. Fakat bununla beraber rahim kaslarında veya dış düzeyde de oluşabilir. Rahmin hangi bölümünde görülürlerse görülsünler büyüklükleri ve gösterdikleri sıklık kadın tarafından salgılanan östrojen hormonu ile ilgilidir. Bunun sonuçlarından biri bu hormonun adeta tavan yaptığı gebelik dönemlerinde miiyom oluşmasının da çoğalmasıdır. Genelde miyomlar kadının yaşantısını fazla etkilemez ama büyüdüklerinde gündeme miyom ameliyatı gelecektir. Çünkü bu oluşumların yan etkileri içinde kısırlık, zor doğum ve bebek ölümü gibi durumlar da yaşanmaktadır.
Sayfa İçerikleri
Miyomların çıkma nedeni tam anlamıyla bilinmez, kadınların dörtte birinde olmasına rağmen çoğu zaman alınmaları da gerekmez. Genetik mirasa bağlı olarak gelen östrojen seviyesi oluşma nedenleri arasında başta düşünülmektedir. Miyoma yönelik herhangi bir ilaç tedavisi de yoktur. Büyüklük dört santime kadar çıktığında ve sayı arttığında cerrahi müdahale söz konusu olur. Ayrıca normal adet dönemlerinin dışında kadında başlayan aşırı kanamalar ameliyatın hemen yapılması gerektiğini anlatır.
Bu kanamalar kadında kansızlığına neden olacağı için böylesi kanama durumlarında miyomun çapına bakılmaz. Miyomların büyüklüğü düşünülmeden yapılan acil miyom ameliyatı, rahim kanalını tıkayan miyomlar, sürekli kabızlık yaratan miyomlar, rahim dışına sarkan miyomlar ve kansere dönüşme riski taşıyanlar için de geçerlidir. Kadında bu durumlar varsa miyom rahatsızlık vermese dahi alınır. Menopoz döneminde beslenemeyecekleri için çoğu miyomun kendiliğinden yok olacağı da yazılan genel bilgiler içine eklenebilir. İlaveten bir daha gebe kalmayı düşünmeyen kadınlarda miyom alınması yerine rahmin yumurtalıklarla birlikte tamamen alınması (histerektomi) söz konusu olabilmektedir. Bu durumda doğurganlık biteceği için kadın bir daha miyom tehlikesini de yaşamaz.
Gelişen günümüz tıbbında bu operasyonlar büyük çoğunlukla kapalı ameliyat yöntemi ile yapılmaktadır. Tümör sayısı fazlaysa ama rahim alınmayacaksa açık ameliyat tercih edilebilir. Kapalı ameliyatlar ilgili bölgede açılan üç veya beş kesi üzerinden yapılır ve sonrasında estetik dikiş atılarak bu izler kapatılır. Açık ameliyatlarda ise rahim üzerine geniş bir kesi açılmakta ve sonrasında iz kalmaktadır. Açık miyom ameliyatı sırasında kanama riski de fazladır ve iyileşme süresi çok daha uzundur. Rahmin ve yumurtalıkların tamamen alınacağı operasyonlarda çıkış noktası vagina da olabilir. Aslında özel cihazlar yardımıyla vaginadan giriş yapılarak gerçekleştirilen histeroskopi yöntemi hasta açısından en konforlu yöntem olarak kabul edilmektedir.
Genel anestezi altında yapılan bu operasyon yöntemleri vücutta oluşan intramural miyomlar, submuköz miyomlar, nadir görülen subseroz miyomlar ve servikal miyomlar gibi tıbben çeşitlenen bütün miyomların alınmasında doktor kararına bağlı olarak uygulanır. 35-40 yaşlarındaki kadınlarda daha fazla görülen miyomlara aşırı kilolu kadınlarda sıklıkla rastlanmaktadır. Fakat bir kez daha belirtilmesi yararlı olacaklar; ilaç kullanılmasının söz konusu olmadığı miyomlar gelişim hızına, oluştuğu bölgeye, büyüklüğüne bağlı olarak ele alınırlar ve ancak tehlikeli bir durum yaratırlarsa ameliyat ile ortadan kaldırılırlar.
Çok sayıda yapıldığı için tekniği tamamen belli olan ve yerine yerleşen miyom operasyonları basit olarak nitelense bile tabii ki bir ameliyat sırasında görülebilecek riskleri taşır. Kadın doğum kliniğinin ilgilendiği bu ameliyatlar öncesinde yeterli ekipmanın bulunduğu hastaneler tercih edilmelidir. Doktorlar açısından bu ameliyat yaşı genç hastalarda üreme kabiliyetiyle ilgili olduğu için önemlidir. Karın şişliğine bakılan fiziki muayene, hastanın geçmiş sağlık hikayesi, ultrason ile miyomun durumunun tespit edilmesi ve bir şüphe varsa yapılacak biyopsi miyom ameliyatı öncesi yapılacak tetkikler içindedir. (Bu arada operasyon ilaç kullanımı ile küçülmeyen miyomlar üzerinde yapılmaktadır. Verilen ilaçlar direk miyoma yönelik değildir, östrojen salgısını azaltmak içindir.
Bu yüzden bu ilaçlara erken menopoz ilaçları da denir. ) Kan sulandırıcı ilaçların kullanılmaması, sigaranın bırakılması ve hafif beslenme gene bütün ameliyatlarda olduğu gibi miyom ameliyatı öncesinde de geçerlidir. Operasyon sonrasında sigaraya başlamamak ise vücutta istenmeyen kütleleri önlemek için alınacak en iyi tedbirlerden biridir. Başka hormonlara yönelik ilaç kullanan hastaların ilaç dozu ise ameliyat sonunda yeniden ayarlanacaktır. Ameliyatların kapalı, açık veya vagina girişli yapıldığı düşünüldüğünde özellikle vaginanın hijyeni önem kazanıyor. Bu yüzden bu tür bir ameliyat öncesi cinsel ilişkiden vazgeçilmesi bölgenin steril kalmasını sağlayacaktır.
Ameliyatlar hastanın akşam saatlerinde taburcu olabilmesi için erken yapılır. Bu da hastanede kalma süresinin normalde uzun olmadığını göstermektedir. Operasyon sonrası bir miktar ağrının olması doğaldır. Ayrıca miyom ameliyatı hastanın hareket kabiliyetini kısıtlamaz, tuvalet ihtiyacı rahatlıkla giderilebilir. Üç gün kadar sürecek bir dinlenmenin ardından masa başı çalışan kadınlar işlerine bile dönebilir.
Fakat taburcu olduktan sonra kadının yapacakları çok daha önemlidir ki bu konuda her zaman söylenen husus kadınların kendilerini zorlayacak işlerden en az üç ay süreyle kaçınmalarıdır. (Yani kadınlar bu süre zarfında titiz kadın olmaktan vazgeçip ağır temizlikler yapmamalı, ağır eşya kaldırmamalı, çocukları kucaklarına almamalıdır.) Dikişler alınana kadar vücudu yoran şekerli yiyeceklerden veya kan akışını sulandıran greyfut türü gıdalardan uzak durmak da yararlı bir tedbirdir. Genel anestezi altında yapılan miyom ameliyatı sırasında kalple ilgili sorunlar da çıkabilir, özellikle ritm bozukluğu sonradan sık görülmektedir.
Dikkat edilmesi gereken hususlar içinde vücudun genel olarak sıcak tutulması, düzenli ama kısa yürüyüşler, ani hareketlerden kaçınmak, sauna, hamam gibi umumi yerlere gitmemek, bir ay süreyle cinsel ilişkiye girmemek ve bebek sahibi olma düşüncesi varsa en az altı ay ertelemek konunun uzmanı hekimler tarafından sayılmaktadır. İkinci aydan sonra efor gerektiren işlerde çalışan kadınlar (örneğin tezgah başı işçileri) işlerine dönebilirler.
Bu ameliyat ile ilgili olarak en çok sorulan soru miyomların ne zaman alınması gerektiği hakkındadır. Kadın sağlığı konusunda bilgi vermeyi amaçlayan bu metinde bu zamanlamanın bir kez daha tekrarlanması yararlı görülmüştür.
Bu konudan başka miyom ameliyatı ile ilgili merak edilen konu başlıkları ve yanıtları şöyle sıralanabilir;
Rahim alınması, rahmin yumurtalık ile birlikte alınması gibi işlemlerin de yapılabildiği miyom ameliyatları içinde rahmi yerinde bırakıp miyomların cerrahi müdahale ile alınması işlemi myomektomidir. Özellikle gebelik düşüncesi olan genç kadınlarda bu çeşit miyom ameliyatı yöntemi tercih edilir. Normalde hastanede kalınmasını gerektirmeyen bu ameliyat türü laparotomi, laparoskopi gibi yöntemlerle uygulanmaktadır.
Miyom tedavisinde bir başka yol ise tıp biliminde uterin arter ambolizasyonu olarak geçen yöntemdir. Bu tedavide miyomun büyümesini sağlayan kan akışını engellemek için rahme giden kan damarları tıkanmaktadır. Fakat üreme üzerindeki etkisi kritik olduğu için çoğu kadın bu yöntemi istemez. Seçilecek ameliyat yöntemi bu yüzden doktorla hasta kararına bağlı şekilde belirlenir. Ameliyatsız miyom tedavileri içinde son dönemdeki tıbbi gelişmelere uygun olarak RF Ablasyon isimli müdahaleden de söz ediliyor. Gene anestezi altında yapılan bu uygulamada özel bir iğne yardımıyla miyomun içine girilmekte ve radyofrekans enerjisi miyoma iletilmektedir. Uygulama miyomu ısıtır ve parçalar.
Kadınların hayatta karşılaştığı dertler çoğunlukla üreme ve doğuma yönelik sıkıntılardır. (Bu yüzden gerek özel veya gerekse özel hastanelerin kadın hastalıkları ve doğum servisleri her zaman en kalabalık bölümler arasında geçer.) Kötü huylu olmasalar bile miyomlar da özellikle kırk yaş civarı kadınların neredeyse yüzde elliye varan oranlarda karşılaştıkları bir rahatsızlıktır. Nedeni tam olarak bilinmediği için olmamasına yönelik verilecek tıbbi bir öğüt de pek yoktur. Stressiz ve mutlu bir yaşam, çevresel etkilerden korunmak, sigara içmemek, en azından yürüyüş yapabilmek gibi tedbirler tümör, kist, kütle, miyom, ur gibi kelimeler ortaya çıktığı zaman mutlaka peşinden tavsiye edilecek hususlardır. Miyom ameliyatı ise kadınların dünyasında net çözümü veren bir çare olarak yapılmaktadır.
Taburcu olduktan sonra hastaların sağlığı açısından alınacak bazı önlemler pek çok sorunu önleyebilir ve hijyen sağlar. Örneğin;
Özellikle internet ortamında miyomların bitkisel tedavisine yönelik pek çok yazı yer alıyor. Kadınlar ayrıca kendi aralarındaki sohbetlerde bu konuda bir sürü bitkisel çözümü bilip bilmeden dillendirmektedirler. Bu çözümlerin fayda sağlamayacağı aksine vakit kaybına neden olduğu unutulmaması gereken bir husustur. Gecikme ise pek çok kötü sonuca yol açabilir. Bu reçeteler içinde ortak nokta olan soğanı bol miktarda tüketmek uzman doktorların da tavsiyesidir. Ama soğan kürü yapıp zaman kaybetmek tıbben sakıncalıdır. Çoban çantası, aslan pençesi gibi bitkilerle çeşitlenen bu reçeteler kist, miyom, tümör gibi yumruların vücuttaki oluşumunu engellemiyor.
Aksine bugünkü jinekolojik cerrahi dünyada her yıl iki yüz binden fazla rahim alma operasyonunu ve miyom ameliyatı uygulamasını bu yüzden yapıyor. Ama miyom oluşma riski kadınlarda beslenmeye dikkat edilerek azaltılabilir ki bu konuda öğütlenenler aslında sağlıklı beslenmek isteyen herkes için, kadın erkek farkı olmaksızın, geçerlidir. Örneğin işlenmiş gıdalardan özellikle hamburger tipi işlenmiş etlerden uzak durmak, beyaz unla yani rafine dilmiş karbonhidrat ile yapılan gıdaları tüketmemek, bunun yerine tam buğday ununa yönelmek, bağışıklık sistemine hasar veren kafein ve sigaradan uzak durmak yerinde bir tedbir olacaktır. Kadınlar ayrıca kendilerine beta karoten desteği verecek olan yeşil yapraklı sebzeleri, havucu ve tatlı patatesi de bol tüketmeye özen göstermeliler.
Ameliyattan sonra beslenme nasıl olmalı?
Bakla gibi yüksek demir ihtiva eden sebzeler, keten tohumu, kahverengi pirinç de öğütlenenler arasında sayılmaktadır. Gene özellikle son yıllarda çok kullanılmaya başlanan bitki çaylarını da sınırlamak da iyi olacaktır. Uzman hekimler sıcak suya giren bazı bitkilerin hem sıcak suyla hem de birbirleriyle kimyasal tepkimeye girdiğini ve sonuçlarının henüz tam olarak bilinmediğini söylemektedirler. Bilindik ıhlamur çayını veya kuşburnu çayını sade olarak içmek kadın sağlığı açısından daha yararlı görünüyor.
Ameliyattan sonra dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Eğer hastada miyom ameliyatı sonrası bölgede akıntı, ağrıların fazlalaşması, ameliyat bölgesinde kızarıklıkların başlaması, şişme olması, vücutta ateşin artması (37,8’in üstü), aşırı halsizlik, göğüs ağrısı, kanlı idrar ve kanlı dışkılama gibi olaylar başlamışsa kontrol zamanı beklemeden doktora hemen gidilmelidir.
Miyomlar düşük yapar mı?
Rahmin dış çeperinde oluşanlar hariç miyomlar düşüklere neden olabilir. Ayrıca gene büyüklüğe bağlı olarak miyomların gebeliğe engel olduğu da bilinmektedir. (Bu arada kadınlar arasında, özellikle yaşlı kadınlar arasında söylenen gebe kal, bütün dertlerini alıp götürür sözünün geçerliliğinin miyom büyüklüğüne bağlı olduğunu düşünmek daha mantıklı olacaktır.)
Ameliyattan sonra ne zaman banyo yapılabilir?
Kullanılan ameliyat tekniğine göre hastanın yıkanma takvimi ortaya çıkar. Vaginadan yapılan operasyonlarda bu süre üç gün sonrasıdır. Kapalı ameliyatlar için beş gün beklenmesi uygundur. Açık ameliyatlarda ise yıkanma en az on gün ertelenmelidir. Bu aynı zamanda dikişlerin alınacağı zamandır.
Miyomlar kanser yapar mı?
Miyomlar genel olarak adenom yani zararsız yapıdadırlar. Katı değil sıvı ile doludurlar. Zorunluluk dışında alınmamaları tercih edilir. Alınmadığı için kansere dönüşecek miyom tipi yoktur.