Teknik olarak orta ve iç kulaktaki iltihabın temizlenmesine ve kulak zarının tamirine dayanan kulak zarı ameliyatı kulak burun boğaz dalında uzmanlaşmış operatör doktorlar tarafından yapılır. Ameliyat hastanın durumuna bağlı olarak düşünülür, zorunlu işlemlerden değildir. Örneğin basit kulak zarı deliklerinin onarımı için bu operasyon pek yapılmaz.
Travma sonucu oluşan yırtıklar iki ay içinde kendini toparlar. Ancak oluşan iltihap orta ve iç kulak kemiklerini eritecek boyutlara gelmişse timpanoplasti devreye girecektir. Kulaktaki iltihaplı dokular kolestatoma olarak isimlendirilirler. Kulak zarının – timpanik membranın kapatılması hem işitme kalitesini artırır hem de iltihaba bağlı komplikasyonları önler.
Kulak Zarı Ameliyatı Çeşitleri
Sadece kulak zarındaki deliğin kapatılması Miringoplasti, zar tamiri ile birlikte orta kulaktaki kemikçik sisteminin onarımı Timpanoplasti, iç kulaktaki iltihabın temizlenmesi Mastoidektomi ve bu operasyonların birlikte yapılması ise Timpanomastoidektimi ameliyatıdır. Kolestatomalı hastalarda işitme sisteminin korunması ikinci amaçtır, öncelikli durum iltihabın temizlenmesidir. Böylece yüz felci gibi durumlarla menenjit ve beyin apsesi gibi kafatası içi komplikasyonlarının oluşması engellenecektir.
Kulağın Yapısı ve Kulak Zarı
Kulak zarı ameliyatı için işitme organı olan kulağın yapısı hakkında genel bilgi vermek yararlı olacaktır. Pek çok kişinin aşina olduğu bu genel bilgiler kıkırdak yapısında olan kulak kepçesinin (dış kulak – pinna) sesi topladığı ve orta kulağa ilettiği ile başlar.
Orta ve dış kulak arasında kulak zarı vardır. Bu zar ses dalgalarının ilerlediği kulak kanalının sonundadır ve dış kulağın en önemli bileşenidir. Kulak zarı gayet hassas bir yapıdadır ve gelen ses dalgaları ile titreşir. Bu duyma olayının başlangıcıdır. Gelen sesler orta kulaktaki ünlü malleus (çekiç), incus (örs) ve stapes (üzengi) kemiklerinden oluşan köprü yardımıyla iç kulağa geçer. Buradaki salyangoz (koklea) ses dalgalarını elektriksel darbelere çevirir, işitme siniri üzerinden sinyaller beyne ulaşır ve beyin bu sinyalleri ses olarak algılar.
İşitme sisteminin bir parçası olan kulak zarının delinmesi işitme kalitesini düşürecek ve bazen kulaktan akıntı gelmesine neden olacaktır. Yırtılma kulakta çınlamaya ve uğuldamaya da neden olur ancak ağrı yapmaz. Bazen kendiliğinden kapanan bu yırtık gerektiğinde kulak zarı ameliyatı ile onarılmaktadır.
Kulak Zarı Neden Yırtılır?
Kulak zarı genelde kulak içi basıncın dıştaki basınç ile ters etkileşiminden yırtılır. (Barotravma olarak adlandırılır.) Örneğin tüplü dalışlar veya kulağa yakın yaşanan patlamalar yırtığa yol açabilir. Diğer bir önemli neden kemikleri de eriten orta kulak iltihabıdır. Bu zar ayrıca yabancı cisimlerin kulağa sokulmasıyla da yırtılabilir. Doğuştan gelen kulak zarı yırtıkları da görülmüştür. Yırtılmaması için sert cisimlerin kulakta kullanılmaması ve yüksek sesli ortamlara girilmemesi önerilir.
Timpanoplasti Ameliyatı
Bir kulak zarı ameliyatı için en güvenilir ve ekonomik yöntem budur. Timpanoplasti ameliyatı için ya kulak kepçesinin ön kısmından ya da kulak kanalı içinden bir kesi yapılır. Bu ameliyatlarda zarın dikimi söz konusu değildir, kulak zarı yeniden yapılandırılmaktadır. Kullanılan doku ise şakak adalesinin kılıfıdır. Buradan alınan hastanın kendi dokuları kulak zarına yakın olduğu için hemen nakledilebilir.
Miringoplasti Ameliyatı
Yırtılan kulak zarı altı hafta içinde kendini onaramamışsa miringoplasti ameliyatı yapılabilir. Bu tür ameliyatta zar yamanmaktadır. Orta kulak kemikçiklerinde bir sorun yoksa operasyon düşünülür. Konan yama kulağın arka kısmında bulunan çiğneme kasından alınmaktadır. Bu yamanın yaklaşık üç hafta içinde kulak zarı ile bütünleşmesi beklenecektir. İstenen durum oluşmazsa operasyon yenileyebilir. Yamanın konuş şekline göre underlay veya overlay adı verilen ameliyat teknikleri uygulanmaktadır.
Kulak Zarı Ameliyatının Öncesi Durum
İncelikli bir operasyon olan kulak zarı ameliyatı öncesinde normal ameliyat için gereken bütün tetkikler yapılır. Ayrıntılı kulak muayenesi, kan testi, tomografi, anestezi kontrolü ve bilgisayarlı görüntüleme (MR – EEG ve EMG) bu tetkikler içindedir. Ameliyat öncesinde üzerinde dikkatle durulması gerektirecek husus kulağa su kaçırmamaktır.
Kulak zarına yönelik operasyonlar dar alanda yapılan müdahalelerdir. Bu operasyonlar oldukça hassas işlemlerdir ve tecrübeli bir ameliyat ekibi ister. Hastane seçiminde öncelikle bu konu düşünülmelidir. Mikroskop altında çalışılan operasyonlardandır. Lokal veya duruma bağlı olarak genel anestezi altında yapılan bu ameliyatlar normal şartlar altında ortalama dört saatte tamamlanmaktadır.
Ameliyattan Sonra Dikkat Edilecek Hususlar
Hasta kendine geldiğinde baş dönmesi yaşayabilir, ağrı duyabilir. Ayrıca duyma kabiliyetinin ameliyattan hemen sonra düzelmesi de söz konusu değildir. Önce kulak zarının kendini toplaması gerekecektir. Tam iyileşme ve duyma kabiliyetinin normalleşmesi altı ayı bulabilir. Orta kulakta şişen mukoza bu süre zarfında eski haline gelecek, kan emilecek, zar içine yama konmuşsa bu yamanın adaptasyonu da gene bu süre zarfında tamamlanacaktır.
Bazen bu çeşit ameliyatlarda gerekli görüldüğü takdirde grefti (yamayı) sabitlemek için spongostan veya benzeri materyaller yerleştirilebilir. Konulan bu cisimler sonradan geri alınmazlar, bunlar sıvılaşarak erirler. Bu sürede kulakta akıntı olması normaldir. Kulak zarı ameliyatı girişi için kulak kepçesinin arkasında kesi asılmışsa üç hafta boyunca beş günde bir bölgeye baskılı pansuman yapılır.
Gene ameliyat sonrası kulağı sudan korumak alınacak en önemli tedbirdir. Çünkü bölge enfeksiyon kapması kolay bir yerdir. Gerekli gördüğünde doktor tarafından kortizonlu ya da antibiyotikli kulak damlaları verilebilir. Ödem oluşması da mümkündür fakat bu durum iki üç gün içinde kendiliğinden geçecektir. Aynı şekilde oluşabilecek şişlikler de kendiliğinden geçerler. Kulak zarı ameliyatı sonrasında görülebilecek yan etkilerden birisi de tat alma hissindeki kayıplar olabilir. Bu, operasyon sırasında dilin ön kısmında bulunan korda timpani sinirinin zedelenmesi sonucunda meydana gelmektedir. Tat almayı azaltan bu durum zamanla geçer.
Ameliyat Sonrası Yaşanacak Baş Dönmeleri
Kulak zarının onarımını hedefleyen timpanoplasti ameliyatı yanında orta kulak kemikçiklerine yönelik iltihabı temizlemeyi amaçlayan kemikçik ameliyatları – mastoidektomi de yapılmışsa hastanın operasyon sonrası şiddetli baş dönmesi yaşaması normaldir. Bu yüzden hasta yardımsız ayağa kaldırılmaz. Bu baş dönmeleri kulak kemiklerinin aynı zamanda bir denge organı olarak çalıştığını da ispatlamaktadır.
Ameliyatsız Tedavi Mümkün müdür?
Eğer oluşan yırtık küçük boyutta ise ameliyata gerek kalmaz, kulak zarı kendini onarabilir. Kulak zarı ameliyatı ihtiyacı zaten yırtığın nasıl oluştuğu ile birebir bağlantılıdır.
Kulak Zarı Operasyonunu SGK Karşılıyor mu?
Devlet hastanelerinde ücretsiz yapılan bu ameliyat özel hastanelerde yapıldığında SGK bir miktarını karşılamaktadır. Özel sağlık kurumunun SGK ile anlaşmasına bağlıdır.
Ameliyat İçin Yaş Sınırı Var mıdır?
Bu operasyon 12 veya 13 yaşından önce yapılmaz. Ancak orta kulakta yaşanan ağır iltihaplanma durumu kararı etkileyecektir. Burun tıkanıklığı olan hastalar da bu ameliyat için uygun değillerdir.
Kulak Zarı Ameliyattan Sonra Yeniden Yırtılır mı?
Basınç değişiklikleri, yükses ses, darbe veya şiddetli orta kulak iltihabı olduğu sürece ameliyat edilmiş kulak zarı yeniden yırtılabilir.
Ameliyat Sonrası İyileşme Ne Kadar Sürer?
Kulak zarı ameliyatı olan hasta normal şartlarda beş gün sonra iyileşir. Hastanede bir veya iki gün kalınması yeterli olmaktadır. Bu ameliyat yüzde 85’lere varan oranda başarıyla gerçekleştirilmektedir.