Göz Kayması ve Şaşılık Ameliyatı

Göz kusuru olarak tanımlansa bile göz kayması ameliyatı ile gözlük kullanımının bitmesi mümkün değildir. Gözlük kullanımı devam edecektir. Çünkü şaşılık var olan gözün sağa sola veya yukarı aşağı kaymasıdır, bu operasyon ile bu kayma önlenmekte, gözde var olan diğer göz kusurlarına dokunulmamaktadır. Ameliyat genel anlamda kaymaya neden olan göz kaslarının güçsüzlüğünü veya fazla gücünü dengelemek için yapılan bir operasyondur.

Genelde lokal anestezi altında yapılan bir işlemdir fakat bazen doktorların daha rahat çalışabilmesi için genel anesteziye de geçilebilir. Bu durumda ameliyat süresi iki saate kadar çıkabilir ve bir günlük hastanede yatış verilir. Hangi anestezinin tercih edileceği aynı zamanda düzeltilecek kasların miktarına ve durumuna da bağlıdır. Fakat günümüz şartlarında artık kolayca yapılan operasyonlar hastanın birkaç saatlik gözetim sonu evine dönebilmesini de sağlıyor. Bu arada duruma bağlı olarak ikinci bir göz kayması ameliyatı da söz konusu olabilir. 

Şaşılık Değişik Perspektiflerin Sırrı mı?

Tarihte üzerinde en fazla konuşulan bilim adamlarının başında gelen Leonordo Da Vinci’nin aynı zamanda çok yetenekli bir ressam olduğunu bilmeyen yoktur. Da Vinci Ortaçağ’ın resim anlayışını değiştirmiş ve üç boyutlu çizimi geliştirmiştir. Ondaki bu yeteneğin şaşılıktan kaynaklandığı hakkında yapılan ciddi üniversite araştırmaları var. Sonuçta ünlü ressamda dışa doğru göz kayması (ekzotropi) olduğu iddia ediliyor. Fakat Da Vinci’nin zaten epilepsi, disleksi gibi pek çok hastalıktan muzdarip olduğu da hep iddia edilmiştir ve bu hastalıklar onun muhteşem zekası ile bir şekilde ilişkilendirilmiştir. Leonardo Da Vinci göz kayması, epilepsi veya disleksi olabilir ama bu hastalıkların kişiye özel, mistik bir güç verdiği iddia edilemez. Bu yüzden şaşılığının da gizemli bir tarafı yoktur, sadece göz kaslarının düzgün çalışamaması sonucu gözlerdeki paralellik kaybedilmiştir. 

Göz Kaymaları ve Gözün Yapısı

Göz kayması ameliyatı göz kasları ile ilgili bir müdahaledir bilgisine dayanarak göz kasları üzerinde daha ayrıntılı durulabilir. En üstün tekniğe sahip fotoğraf makinesi gibi çalışan her iki gözümüzde, fakat gözün dışında, toplam 12 adet kas vardır. Bu kaslardaki güç fazlalığı veya eksikliği göz kaymalarına neden olur. Her bir göz dört adet rektus ve ikişer adet oblik kas olmak üzere toplam altı adet hareket sağlayıcı ekstraoküler kasa sahiptir. Bu kaslar gözün dışındadır ve vücudun diğer bölümlerinde yer alıp istem dışı çalışan çizgili kaslara oranla daha değişik yapıdadırlar.

Örneğin diğer çizgili kaslarda 140 kas lifine karşılık bir sinir lifi varken göz kaslarında bu oran onda birdir. Yani çok daha duyarlıdırlar ve bu kaslar aynı zamanda derin duyu (propriosepsiyon) özelliğine sahiptirler. Göz böylece çevresindeki cisimlerin yerlerini çok daha kolay algılar. Göz kayması ameliyatı bu minik ama çok önemli kaslar üzerine yapılan müdahaledir. Bu yüzden zordur, önemlidir, bazı riskler taşımaktadır ama sonunda gelişen tıp teknolojileri ile dengeleri eşitlenmektedir. 

Şaşılık ve Psikoloji

Göz kaymaları ile ilgili bir yazıda şaşılık ve insan psikolojisi hakkında da konuşulabilir. Üst paragraflarda özellikle okul çağındaki çocuklar üzerinden değinilen bu konu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Ana Bilm Dalı tarafından yapılan bir araştırmada yetişkinler açısından ele alınmıştır. Yaşları 15 ile 36 arasında değişen 50 hasta üzerinde yapılan bu araştırmada yaşanılan şaşılığın sosyal çevre ve kişisel psikoloji üzerindeki etkileri araştırılmış ve toplam 14 sorudan oluşan bir anket deneklere yöneltilmiştir.

Ortaya çıkan sonuçlar göstermiştir ki toplumumuzda şaşılık çevrede sanıldığı kadar olumsuz etki yaratmıyor. Ankete katılan yetişkinler şaşılığın okul, iş ve karşı cinsle olan ilişkilerde çok büyük sorun çıkarmadığını belirttiler. Hepsi ameliyat ile düzelebileceklerini düşünüyordu. (Bu sonuç şaşılığın çocukluk evrelerinde insanı daha fazla olumsuz yönde etkilediği fikrini de destekler boyuttadır.)

Fakat kendi içlerinde daha çok sıkıntıdaydılar. Ameliyatı kendillerini daha iyi hissetmek için istiyorlardı, böylece toplum içinde daha rahat olabileceklerdi. Bu anket sonuçları ışığında geçtiğimiz yıl haberlerde yer alan dört çocuk babası 48 yaşındaki bir hastanın Kastamonu’da olduğu göz kayması ameliyatı ile şaşılığından kurtulduktan sonra adeta yeniden doğdum demesi çok daha iyi anlaşılabilir.

Şaşılık genel sağlık üzerinde çok etkili olmayan ama kişiyi psikolojik açıdan çok rahatsız eden bir konudur. Hangi nedenle olursa olsun estetik ameliyatların sayısının artması da bu bağlamda açıklanmalıdır. Bu arada aileler tarafından çocuklara sık sık söylenen yakından televizyon izleme, şaşı olursun sözünün tıbben doğru olmadığı da hekimlerce açıklananlar içindedir. 

Göz sağlığını ilgilendiren birçok problemden biri olan şaşılık, hastanın durumuna göre lokal veya genel anestezi altında yapılan şaşılık ameliyatı ile tedavi edilmektedir. Normal süreçte en fazla bir saat sürmekte, sonrasında kişi hastanede birkaç saat kalmakta ve üç gün içinde de işine geri dönebilmektedir. Gözlerinin birinin veya ikisinin birden içe veya dışa doğru kayması, yani göz paralelliğinin bozulması tıp biliminde göz kayması (şaşılık) olarak adlandırılmakta ve gözlük ile ilaç tedavisinin yetmediği durumlarda söz konusu operasyon gündeme gelmektedir.

Operasyon için uygun olup olmadığının belirlenmesi gereken hastalarda genel durumu etkileyen sağlık sorunları yoksa kısa sürede tedavi uygulanır. Toplumun genel olarak %4’ünde görülen şaşılık, birçok sebepten dolayı gelişebilir. Ailede şaşılık varsa genetik olarak şaşılık durumuna yatkınlık görülebilir. Ancak sonradan yaşanan travmalar da bu soruna yol açabilir. Ani başlayan göz kaymaları gerek yetişkinlik döneminde gerekse çocukluk döneminde oldukça dikkate değer konulardır.

Kafa içi kitlelerin habercisi olabilen göz kayması ameliyatları, hastanın yakın takibe alınmasıyla gerçekleşmektedir. Yürüme sorunları, gözlerin senkronik hareketlerinin kaybolması ve gözün ışık karşısında kısılması şaşılık şüphesine neden olan belirtilerden olabilir.

Şaşılık Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Göz ameliyatı olsa bile bu operasyon gerçekte göz kaslarıyla ilgilidir. Göz bebeklerini tutan kasların gereğinden çok veya az olan gücü gözlerin sağa sola yukarı veya aşağı çekilmesine neden olur, bu operasyon ilgili kasların gücünü normalleştirmek amacıyla yapılır. İşlem sonunda yaşanması normal olan kızarıklık, yanma ve kaşınma gibi sorunlar ise en fazla on gün içinde geçecektir. Bu ameliyatın öncesinde yapılacak hazırlıkların ve tetkiklerin önemi daha büyüktür. Ayrıca göz kayması ameliyatı artık başarı oranı yüksek olan tıbbi operasyonlar içindedir ki bu oran için yüzde 70 verilmektedir.

Şüphesiz hastanın yaşı önemli bir unsurdur, zaten çocuklar üzerinde yapılan şaşılık ameliyatlarının çok daha iyi sonuçlar verdiği bilinen bir gerçektir. Gözdeki kusurun tespiti, görme testinin yapılması, kapsamlı bir göz muayenesi ve anestezik kontrol ameliyat öncesi yapılan hazırlıklar içindedir. Bu muayeneler sırasında ortaya çıkan sonuçlara göre anestezinin şekli belirlenir. Örneğin gözün yapısı henüz küçükse ve birden fazla kas yapısına müdahale edilmesi gerekiyorsa, cerrahların daha rahat çalışması açısından genel anestezi yöntemi tercih edilecektir. Hasta altı saat öncesinden gıda alımını bırakır ve ameliyat öncesi göz çevresi iyice temizlenir. Bunun nedeni gözlerde oluşacak bir enfeksiyonu önlemektir.

Şaşılık Ameliyatı Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bütün ameliyatlarda olduğu gibi şaşılık ameliyatı sonrasında da hastanın dikkat etmesi gereken hususlar vardır ve bu kuralları uygulamak iyileşme sürecini kısaltacaktır. Ameliyat sonrası kontrol edilemeyen kanamalar bu operasyonun en büyük riskidir ama gerçekleşme oranı çok düşüktür.

Kalıcı tahrişler, kalıcı çift görme, kalıcı asimetri gibi riskler de nadir gerçekleşir. Kaymanın düzeltilememesi veya kaymanın bu kez ters yönde devam etmesi daha mümkün riskler içindedir.

Gözlük kullanımı bu gibi durumlarda öncelikli denenir ama ikinci bir operasyon da gündeme gelebilir. Hasta bu ameliyat sonrası gözünü kesinlikle travmalardan korumalı ve gözlük kullanıyorsa kullanmaya devam etmelidir.

Doktorun verdiği göz damlaları da düzenli kullanılmalıdır. Göz kapağının şişmesi, göz çevresindeki kızarıklıklar, net görememe veya çift görme gibi sorunlar ise zamanla geçecektir.

Göz Kaymasının Nedenleri Nelerdir?

Ameliyat gibi önemli bir sonuca varacak olan göz kaymalarının temel nedeni genetik yapıya bağlanmakla birlikte doğum sırasında olan zorluklar, annenin veya bebeğin geçirdiği ateşli hastalıklar, (örneğin doğumsal kızamıkçık sendromu), doğuştan gelen veya sonradan oluşan katarakt, retina kanseri, down sendromu, erken doğum, göz kası anormallikleri, kafatasının anormal gelişmesi olan Apert sendromu veya görme kusurlarının tedavi edilmemesi gibi farklı durumlar da olabilir. Yetişkinlerde şeker hastalığı, felç, tümör oluşumları, tiroid bezinin düzgün çalışmaması sonucu göz kaslarının zayıflaması bu kaymaların diğer nedenleri içindedir.

Göz Kaymasının Belirtileri Nelerdir?

Özellikle çocukluk yıllarında göz kaymasının belirtilerini fark edebilmek göz kayması ameliyatı aşamasına gelmeden, gözlük veya ilaç kullanımı ile durumu kurtarabilir. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda göz kaymasının belirtileri arasında gözlerin sulanması, bulanık görmeye başlama, çift görmeye başlama, belirginleşmeye başlayan gözün paralel yapısının bozulması, sürekli devam eden baş ağrıları, çenenin kalkık olması, başın öne eğilip gözleri yukarı kaldırarak bakma pozisyonu başta gelir. Çocuklarda oluşan katarakt sonucunda da genellikle göz kayması yaşanacaktır. Yetişkinlerde deniz veya kara canlılarının ısırması ve yaşanan birtakım gıda zehirlenmeleri sonucunda bazen şaşılık ortaya çıkabilir ve bunlar da belirtiler arasında takip edilmelidir.

Göz Kayması Operasyonlarıyla İlgili Diğer Bilgiler

Bu ameliyat göz kası gibi dar bir alanda yapıldığı için lazer tekniği kullanılmaz. Şüphesiz tedavi sürecinde öncelikle gözlük kullanımı veya ilaç tedavisi de denenecek ve sonuç alınamayan durumlarda bu ameliyat düşünülecektir. Operasyon sonucunda genellikle tam iyileşme sağlanmaktadır. (Bu arada gözlük takınca kaybolmaya başlayan göz kaymalarında diğer görme bozukluklarının tedavisinde kullanılan lazer tekniği kullanılabilmektedir.) Sıklıkla sorulan bir soru bu ameliyatın SGK güvencesinde olup olmadığıdır. Ciddi bir görme kusuru sayılmadığı için bu ameliyat devlet hastanelerinin çoğunda yapılmaz, ancak özel hastanelerde gerçekleştirilmektedir.

Bazen ameliyattan sonra bazen de önceki dönemlerde tercih edeceğiniz uygulamalar, göz kaymasının tedavisine ek olarak gerçekleştirilebilir. Özellikle yaşı küçük hastalar için uygulaması zor olan damlalar, göz sağlığının olumsuz etkilenmemesi için oldukça önemlidir. Süreci en iyi şekilde takip etmeniz için gereken kontrolleri aksatmadan operasyonu yaptırabilirsiniz. Şaşılık ameliyatı öncesi ve sonrasında yapılan uyarılara dikkat ederek süreci takip edebilirsiniz.

Çocuklarda Şaşılık

Her çocuğa rutin olarak yapılması gereken göz muayenesi, şaşılık gibi bir durum söz konusu olduğunda daha fazla özen gösterilmesi gereken bir durum halini alır. Çocuklarda şaşılığın tespit edilmesi gerektiğinde aslında ilk muayene dönemi olan 1 yaş ve sonrasındaki süreç ele alınır. Rutin muayeneler yapılırken tespit edilen şaşılık durumu, hastaya özel olarak ilerler ve gözlük kullanımıyla tedaviye başlanır. İlk basamak doğru gözlük ihtiyacının tespit edilmesidir. Böylece başarılı sonuç alınması için göz kapama tedavi ya da göz tembelliğinin tedavisi uygulanır. Ameliyattan sonra bir göz bandajda kalarak bir gece bekletilir.

Yetişkinlikte Şaşılık

Yetişkin dönemde sonradan ortaya çıkan şaşılık tedavisi, prizmatik camlar, botoks ve enjeksiyon gibi durumlar dikkate alınarak yapılır. Hastanın hatalı görüşü düzelir ve çift görme gibi şikayetlerinin giderilmesi hedeflenir. Yetişkin dönemler şaşılık tedavisinde şaşılık cerrahisi çok sonraki bir seçenektir. Bu yüzden zamanında tanılanması gereken bir göz kusurudur.

Yetişkinlerde zorlu normal doğum gibi durumlarda şaşılık görülebilmektedir. Özellikle uzun süren travmalardan olan normal doğumda ve kaza gibi travmatik durumlarda şaşılık sonradan görülebilir. Şaşılığın öncelikli tedavisi olarak gözlük kullanımı ve egzersizler tercih edilir. İyileşmeyen durumlarda ise cerrahi tedavi tercih edilebilen bir seçenektir. Yani şaşılık ameliyatı ilk akla gelen seçenek değildir.

Şaşılık Ameliyatları

İlgili kaynaklarda şaşılık ameliyatlarının aynı zamanda göz kayması ameliyatları olarak geçtiği görülüyor. Bu yüzden şaşılık ameliyatları ile göz kayması ameliyatı hakkındaki bilgiler büyük ölçüde aynı içeriktedirler.

İlave olarak şaşılık konusunda şaşılığın türleri gibi daha ayrıntılı konularda genel bilgiler verildiği görülmektedir. Örneğin ezotropya adı verilen içe kayma (en büyük nedeni hipermetrop olmaktır), iki yaş üzeri hipetmetrop çocuklarda görülen ve odaklamaya aşırı gayret etme sonucu ortaya çıkan uyumsal içe kayma, bazı kişilerde ara ara görülen dışa kayma şaşılığın türleri konusunda verilen bilgiler içindedir.

Hem göz kayması hem de şaşılık ameliyatları konusundaki ortak bilgilerin birisi de her iki operasyonun da son çare olarak düşünüldüğü, önceden gözlük kullanımı veya göz egzersizlerinin denenmesi gerektiği hakkındadır. Hem göz kayması hem de şaşılık ameliyatı fiyatları ise hastanın durumuna ve sağlık kurumunun şartlarına bağlı biçimde belirlenmektedir.

Şaşılık Operasyonları Nasıl Yapılıyor?

Şaşılık ameliyatlarının temel yöntemi gözdeki kasların gücünün azaltılması veya çoğaltılmasıdır. Yaklaşık yarım saat süren bu operasyon çoğunlukla genel anestezi altında gerçekleştirilir. Operatör göz doktorları tarafından yapılır. Şaşılık ameliyat derecesine gelmeden önceden teşhis ve tedavi ile düzeltilebilen bir göz kusurudur. Erken teşhis çok işe yaramaktadır.

Şaşılık Ameliyatı Hakkında Merak Edilenler

Şaşılık ameliyatı hakkında en çok merak edilen hususların başında şaşılığın yeniden tekrar edip etmeyeceği sorusu geliyor. Şaşılığın ameliyat sonrası yenilemesi mümkündür, özellikle ameliyat öncesi kayma miktarı yüksek olan kişilerde bu risk yüksektir.

Tiroid hastalığı olanlar, operasyon öncesi kayma açısı değişkenlik gösterenler, yüksek derecede miyop veya hipermetrop olan kişiler şaşılık ameliyatı sonrası göz kaymalarını yeniden yaşayabilirler. Operasyon sonrası göz fonksiyonlarının yerine oturmaması ve doğuştan gelen kas bozuklukları da şaşılığı yeniden oluşturabilir.

Şaşılığın tekrarı halinde uygulanacak tedavi şekilleri yapılan ameliyat öncesi denenen tedavilerle aynıdır. Bahsedilen bu konular aynı zamanda ameliyatsız şaşılık tedavisi mümkün müdür sorusunun da yanıtını vermektedir. Ameliyatsız şaşılık tedavileri içinde ilaç ve gözlük kullanımından başka ortopedik tedavi yöntemleri (kapatma ve egzersiz yöntemi gibi) de vardır. Bu egzersiz terapilerinin yapılmaması başka bir şaşılık tekrarı nedenidir.

Ortopedik Şaşılık Tedavisi

Ortopedik şaşılık tedavisi adı verilen bilgisayar destekli egzersizler, göz sağlığını olumlu yönde etkileyecek gelişmeler sağlayabilir. Günümüzde çok fazla ilgilenilmeye başlayan sportif etkinliklerden olan futbol, masa tenisi gibi etkinliklerin yanı sıra araç kullanma açısından da olumlu gelişmelere yol açan bu tedavi son derece başarılı etkilerle dikkat çekmektedir. Ortopedik açıdan tedavi ediciliği yüksek olan bu uygulamalar, CAM olarak da bilinen bir tekniktir. Görme yeteneğindeki derinlik hissini arttırıcı etkisi vardır. Guatr ve şaşılığı tam düzelmemiş olan hastalarda ise botoks yöntemi kullanılarak tedavi yapılır.

Ameliyattan Sonra Lens Kullanımı

Şaşılık ameliyatından sonra gözlük ve lens kullanımı konusunda dikkatli olunması gerekir. Özellikle ilk dönemlerde kullanılmaması gereken bu ürünler, göze zarar vermek enfeksiyonlara neden olabilir. Ameliyat sonrası göz derecesi değişebilir. Bu yüzden eski numaraların kullanılması uygun olmayabilir. Hekiminiz ameliyattan sonraki muayene süreci hakkında size bilgi verecektir. Lens kullanmak ve ihtiyaç duyduğunuz gözlükleri takmak için hekiminizden yardım alabilirsiniz.

İyileşme Süreci

Göz kayması problemiyle karşı karşıya olan bir kişinin tedavisi her zaman aynı değildir. Her bünyenin farklı şekilde algıladığı ve değişen tedavi süreci nedeniyle değişik sonuçların alındığı bu sürecin kontrol edilmesi gerektiğinde mutlaka bilinçsiz davranılmaması gerekiyor. Doğru uygulamalar gerçekleştirilerek her hastaya özel bir tedavi yönteminin uygulanmasıyla ameliyat süreci başarılı biçimde tamamlanır. Ameliyattan sonra da gerekli destek verilmesi halinde iyileşme süreci de kısa sürede tamamlanır. Başarılı sonuçların alınması gerektiğinde ihtiyaç duyduğunuz sonuçları almanızı sağlayan hekimlerinize güvenerek tedavi sonrası iyileşme sürecini öğrenebilirsiniz.

Göz Kayması Ameliyatı Fiyatları

Konu hakkında ayrıca hamilelerin ve emzirme döneminde olan annelerin bu ameliyatı olup olmamaları da sıkça soruluyor. Uzman doktorlar hem hamilelik döneminde hem de emzirme döneminde olan kadınların anestezi alma ve ilaç kullanma durumundan dolayı bu ameliyatı olmamalarını açıklamaktadırlar. SGK anlaşması olan özel hastanelerde göz kayması ameliyatı düşük bir ücretle gerçekleştirilmektedir. Ortalama 4 bin TL’den başlayan fiyatlar sigortası olan hastalar için çok daha uygun maliyetlerle yapılmaktadır.

Göz kayması ameliyatı sonrası yeniden şaşılık oluşur mu?

Şaşılık ameliyatlarından sonra genelde aynı problem tekrar etmez. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale olumsuz sonuçlanabilir. Ameliyatla ilgili riskler ve diğer detaylar konusunda hekiminizle görüşerek kendi durumunuzun değerlendirilmesi gerektiğini bilerek hareket etmelisiniz.

Şaşılık ameliyatı ne kadar sürer?

Lokal anestezi altında yapılan 40 dakikalık bir ameliyattır. Hastalar 1-2 gün içinde işe dönebilir. Ameliyattan sonra 4 ila 8 saat arasında hastanede kalınır. Sonrasında hasta eve geri dönebilir. Hastanın normale dönmesi 3 haftayı bulabilir.

Ameliyatsız şaşılık tedavisi mümkün mü?

Ameliyatsız şaşılık tedavisi bazı hastalar için uygunken bazıları için değildir. Bu yüzden tedavinin başarılı sonuçlanması gerektiğinde öncelikli olarak gözlük ve egzersiz çalışmaları uygulanarak hastanın tedavi edilmesi sağlanmalıdır.

Ameliyattan sonra komplikasyon oluşması körlüğe neden olur mu?

Ameliyattan sonra gözün kör olması gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak şaşılık kısa sürede düzenlenen bir durum değildir. Bu yüzden herhangi bir komplikasyon oluşmaması için doktorun önerilerine dikkat etmek gerekir.

Şaşılık ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Ameliyattan sonraki bir hafta banyo yapılırken yüzün yıkanmaması gerekir. Genelde göze temas eden eller de enfeksiyona neden olabileceği için el sürülmemesi gerekir.