Ağız boşluğu içinde yer alan dil tat alma, konuşma ve yutma gibi çok önemli fonksiyonları yerine getiren organdır ve bazen dil kanaması gibi bir problem yaşanabilir. Çoğunlukla dilde oluşan kesikler sonucu görülen bu kanama gargara veya evde alınacak basit tedbirlerle kendiliğinden geçebilir fakat iki hafta içinde geçmeyen yaralar için bir burun boğaz doktoruna veya bir diş hekimine gidilmesi sağlık açısından yararlı olacaktır. Lezyon adı verilen bu yaraların çoğu iyi huyludur ve kendi kendine geçer.
Dilin Doğal Yapısı Nasıldır?
Her bireyde farklı yapıya sahip olan dilde hastalık solmayan fakat anormal sayılacak iki durum tespit edilmiştir. Bunlardan ilki harita dil denen yapıdır.
Dilin normalde yan ve arka taraflarında papilla denen tat alma tomurcukları bulunur. Papillalar ortadan kalkmışsa dil üzerinde parlak kırmızı bölümler oluşur. Haritaya benzer bu görünüm dilin farklı yerlerinde oluşabilir.
Ağrı vermez ama dilde hassasiyet oluşur. Alerji veya vitamin eksikliği başlıca nedenidir. Tedaviye gerek yoktur. Fissürlü dil yapısında ise orta bölümde uzunlamasına seyreden derin bir yarık görünümü vardır. Hastalık olarak kabul edilmez ama zamanla kişide sürekli bir yanma hissi yaratabilir.
Acı ağız sendromu (glossodini) bu durumu tanımlar. Bunların ötesinde normal bir dil pembe renkli, üzerinde çatlak olmayan, hafif beyaz nemli bir tabaka ile kaplı, orta kalınlıkta, tat alma tomurcukları düzgün görünümlü ve esnek bir yapıdadır. Dil kanaması gibi bir sorun normal dil üzerinde ancak kesiklerle oluşur.
Dil Yaralarının Nedenleri
Zaman zaman herkeste görülebilen dilde lezyon oluşumu uzun süre geçtiği halde iyileşmiyorsa hekime başvurulması gerekiyor. Ayrıca normal dokunun sertleştiği hissediliyorsa da derhal gitmek yararlı olacaktır.
Fakat her dil yarası kanser belirtisi değildir. Kullanılan ağız içi protezler, çürük dişler, keskin dişlerle dilin sürekli temas etmesi ve çizilmesi, dili ısırmak, kalıtım bozuklukları, hormonal değişikliler, demir, çinko, folik asit ve vitamin gibi vücut için gerekli minerallerin eksikliği, çok baharatlı ve tuzlu yeme alışkanlığı dil yaralarına sebep olan diğer faktörlerdir.
Bunlar arasında protez yaralarına daha fazla dikkat edilmesi tavsiye edilmektedir. Diln ağız tabanı ile bağlantılı olan alt kısmında oluşan yaraların durumu uzman doktor tarafından mutlaka değerlendirilmelidir. Gerektiğinde biyopsi için parça bile alınabilir.
Dilde Yaraya Neden Olan Hastalıklar
Dil kanaması ile birebir bağlantılı bir konu olan dil lezyonları protezlerden başka nedenler sonucu da oluşabilir.
Nadiren dikiş gerektiren travmalar, Herpes (uçuk) virüsü, HIV virüsüne bağlı olarak dilin yan taraflarına yerleşen beyaz renkli lezyonlar (lökoplaki), Candida Albicans isimli bakterinin neden olduğu mantar enfeksiyonları, beslenme yetersizlikleri yani B12 ve D vitamini eksikliği ve Behçet hastalığı dilde yaraya neden olan hastalıklar içindedir.
Dilin yan taraflarında oluşan, kirli beyaz renkte ve kabarık yama görünümündeki lezyonlar ise tümör belirtileri arasındadır.
Dil Ülseri Nedir?
Ağız bakımının yetersiz olması, gıda alerjisi, diş fırçası nedeniyle dilin tahriş olması gibi nedenlerle dilde oluşan lezyonlar dil ülseri (stomatit – pamukçuk yaraları) olarak da tanımlanıyor.
Beyaz renkli olanlar sorun yaratmadan kendi kendilerine geçiyorlar fakat iltihap nedeniyle rengi koyu pembeye dönen ülser lezyonları dil kanaması nedeni olabilir. Bu ülserler tek tek veya kümeler şeklinde dilin üzerinde, yanakların içinde, damaklarda ve diş etlerinde ortaya çıkabilir. Yutma güçlüğü ve dilde kanama en yaygın belirtidir.
Erken teşhis ile dil ülseri kolayca tedavi edilebilmekte, doktorun vereceği reçeteli ilaçlar yeterli olmaktadır.
Dil Hastalıkları İçinde Olan Nadir Rahatsızlıklar
Bağışıklık sistemiyle ilgili olan ve dil üzerinden belirti veren otoimmün hastalıklar da vardır. Örneğin yüksek ateşle başlayan ve çilek görünümünde şişik ve parlak dilin belirtileri arasında olduğu Kawasaki hastalığı, dil üzerinde olan papillaların kıllanması ve döküldükçe bu kılların yeniden uzaması ve bağışıklık sisteminin kendi kendine yaptığı kuru ağız sendromu (sjögren sendromu) sonucu yutmanın zorlaşması ve tükürüklerin azalması dille bağlantılı ilginç ama nadir rastlanan rahatsızlıklar içindedir.
Dil Yaralarının Evde Yapılabilecek Basit Tedavileri
Dermatoloji (cildiye) doktorları tarafından verilen dil yaralarının basit tedavi reçeteleri ise her evde, kişinin kendi başına yapabileceği işlerdir. Örneğin yaraya karbonat veya tuz basmak bunlar arasında en bilinen yöntemdir.
Bir çay kaşığı karbonatı veya tuzu bir fincan ılık suyla karıştırmak ve bu karışımla günde üç kere ağız içini yıkamak yararlı olacaktır. Dil kanaması ve dil yaraları için doğal iyileştirici özelliği olan meyan kökü, mikrop öldürücü özelliği olan adaçayı ile hazırlanmış gargara da öğütlenenler arasındadır.
Dildeki lezyonlar genelde iyi huyludurlar ama uzun sürede geçmeyen dil yaraları için ilgili hekime başvurmak gerektiği unutulmamalıdır.
Dil Isırıldığında Neler Yapılabilir?
Damarlı bir yapısı olan dil ısırıldığı zaman kanama yapabilir. Bu durumda yapılacak ilk yardım içinde öncelikle ellerin sabunla güzelce yıkanması akla gelmeli, eller hemen ağız ile temas ettirilmemlidir.
Yıkanmış elle ısırılmış bölüme buz koymak herkesin bildiği bir yöntemdir. Gün içinde birkaç kere yapılabilir. Bu soğuk uygulaması çocuklar söz konusu olduğunda dondurma ile de yapılabilir.
Tuzlu su gargarası veya ağız suları ile gargara yapmak da dil ısırıklarında uygulanacak ilk yardım tedbirleri içindedir. Dil ısırılması çoğunlukla spor yaparken veya düşünce başa gelir.
Derin dil ısırıkları sonucu oluşan dil kanaması için bir an önce hastaneye gitmek gerekiyor. Bu arada dilin insan vücudunda en çabuk iyileşen organ olduğu da belirtilen özellikler içindedir.
Hamilelikte Dil Yaralarının Nedenleri Nedir?
Hamile kadınlarda stres ile birlikte dil yaraları oluşabilir. Ya da yanlışlıkla dilin ısırılması veya çok sıcak bir şeyin tadılması sonucu da dilde lezyon görülebilir. Bunlar çoğunluk kendiliğinden geçecektir. Demir eksikliği, viral enfeksiyonlar, diyabet gibi durumlar ise hamilelik sırasında yaşanan dil yaralarına ve dil kanaması olaylarına tıbbi müdahaleyi gerektirebilir.
Dil Yaraları İçin Bitkisel Çözümler Var Mı?
Kapanmayan dil yaraları için çoğunlukla propolis önerilmektedir. Yarım çay bardağı suyun içine 15 damla propolis damlatmak ve bu karışımı her damlasını ağızda yedi sekiz saniye bekleterek içmek bitkisel öneriler içindedir. Ayrıca akşamları karabaş otu çayı içilebilir. Fakat uzun süreli kapanmayan yaralar için doktora başvurulması en uygun çözümdür.
Dil Yaraları İçin Hangi Doktora Gidilir?
Kulak burun boğaz doktorları, diş hekimleri veya dermatoloji bölümüne başvurulabilir. Duruma göre gerekiyorsa yönlendirme yapılacaktır.
Kanayan Dil İçin Neler Yapılabilir?
Dil ısırıldığında uygulanan yöntemler dil kanaması için de uygulanabilir. Önce elleri yıkamak ve kanayan yerin üzerine temiz bir beze sarılı buz koyup basınç uygulamak hemen yapılabilir. Sonrasındasıcak ve soğuk gıdalardan uzak durmak, baharatlı yemekler yememek ve antiseptiklerle (yoksa tuzlu suyla) günde iki üç defa gargara yapmak iyi olacaktır.
Aftlar Ne Zaman Tehlikelidir?
Ağız içinde dil dahil oluşacak lezyonlar (yaralar – aftlar) virüs kaynaklı değillerdir ve toplumda yüzde yirmiye varan sıklıkta görülür. Fakat iki hafta geçtiği halde iyileşmeyen aftlar için doktora gidilmelidir.
Dil kanamasını durdurmak için neler yapılmalı? Nasıl bir ilk yardım tedavisi uygulanmalıdır?
Dil kanamaları çoğu kez kendiliğinden durur. Fakat durmayan dil kanamalarında kesikler ciddi boyutta olabilir ve bu durumda ilk yardım uygulaması yapılmalıdır. İlk yardım uygulamasına rağmen dil kanaması hala durdurulamazsa doktora başvurmak gerekir.
Dil kan damarı bakımından zengin bir organ olması nedeniyle herhangi bir kesik durumunda fazla miktarda kanama olabilir. Dildeki kanama değerlendirme gerektiren bir durumdur. Eğer dilde derin bir kesik varsa, hemen bir hastaneye gidilmelidir. Bazı durumlarda ise ağız cerrahına yönlendirilebilirsiniz. Ufak bir kesikten dolayı kanama mevcutsa kanama kendi yöntemler ile durdurulabilinir. Kendiniz bile olsanız 45 dakika içinde kanama durmazsa doktora gidilmelidir.
1 -öncelikle antibakteriyel sabun ve ılık bir suyla eller yıkanmalı. Ellerin temizliğinden emin olmadan dildeki kesiğe dokunulmamalı.
2- Göğüse yakın olacak şekilde çene öne doğru getirilir. Bu uygulama kanın boğazın arka kısmında birikip boğulmayı engelleyecektir.
3- bölgeye basınç yapılır. Bunun için dildeki kanaya yere temiz bez ya da gazlı bez kullanılmalı. Ortalama 5 dakika boyunca kanamalı bölgeye bez bastırılır ve sıkı bir biçimde tutulur. Bez kaldırıldığında kanama hala durmadıysa 5 dakika boyunca tekrar bez sıkı bir şekilde tutulmalı.
4- temiz beze buz sarıp dile bastırılır. Soğuk, kanamanın durmasında etkili olur.
5- kanayan bölgeye ıslak çay poşeti konulabilir. Bitki çayı yerine siyah ya da yeşil çay tercih edin. Siyah ve yeşil çayda bulunan teninler kanın pıhtılaşmasını sağlar ve kanamanın çabuk durmasında etkili olur.